Μ' αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ' τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια… [Νίκος Χουλιαράς]
Γιώργος Ζαμπέτας & Δημήτρης Χριστοδούλου, Χάθηκες (Δεν έχει δρόμο να διαβώ)
(μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας, τραγούδι: Πάνος Τζανετής / δίσκος 45 στροφών του 1964)
Χάθηκες…
Χάθηκες στο βάθος
του πορφυρένιου δειλινού
σαν ένα μαραμένο βυσσινί τριαντάφυλλο
κι ήσουν το όνειρο
που έζησε σαν αλήθεια, τόσο λίγο
κι εγώ απόμεινα να σε κοιτώ
καθώς έσβηνες σαν φύλλου θρόισμα
καθώς χανόσουν απ’ τον ορίζοντά μου
κι έμενε ανεξίτηλα ζωγραφισμένη
η μορφή σου στη μνήμη μου.
Από τη συλλογή Φωτεινές ανταύγειες και νυχτερινοί φόβοι της μοναξιάς (1987) της Φανής Αθανασιάδου
Όταν χτυπήσουν τα μεσάνυχτα, να μη βιαστείς
ν’ ανοίξεις το παράθυρο. Την ώρα εκείνη
γυρνούν οι άνθρωποι στο σπίτι από τα θέατρα
κι οι παρθένες στις σκοτεινές γωνιές έρωτα κάμνουν.
Όταν χτυπήσουν τα μεσάνυχτα, δεν είναι νύχτα.
Επηρμένες οι στολές των στρατηγών χορεύουν
και των επισήμων τα φράκα υποκλίνονται
μπρος σ’ ανθισμένες άδειες μουσελίνες.
Όταν χτυπήσουν τα μεσάνυχτα, είναι μέρα.
Και τα δικά σου μάτια δεν αντέχουνε σε τέτοιο φως
κι ούτε στα φωτισμένα των ανθρώπων πρόσωπα.
Πρέπει να υπομείνεις πολύ. Κι όταν πεισθείς
πως όλα μπήκαν στις ντουλάπες, πως οι μελωδίες
τυλίχθηκαν να κοιμηθούνε μέσα στα όργανα,
άνοιξε το παράθυρο με προσοχή και κοίταξε
το φως των άστρων: είναι άλλο φως. Ή δέξου
το ράπισμα της καταιγίδας: είναι άλλο ράπισμα.
Κι αν ξαφνικά το μάτι σου διακρίνει
κάποια σκιά μες στο πυκνό σκοτάδι:
έναν κλέφτη, που το περίπτερο διάρρηξε∙
μια μάνα, που το μεθυσμένο γιο της περιμένει∙
ένα γιατρό, που φεύγει από το σπίτι πεθαμένου,
μη βιαστείς το παράθυρο να κλείσεις.
Αυτό που είδες άνθρωπος δεν είναι.
Είναι της μεγάλης νύχτας το φάντασμα,
που το λένε: αμαρτία, αγάπη ή χρέος.
Που καταφύγιο ζητά την ώρα τούτη.
Σκύψε μες στο πηγάδι αυτό του σκότους,
που με το βάθος μετριέται της συνείδησής σου,
και δώσε το χέρι σου στο φάντασμα της νύχτας.
Κι έπειτα κλείσε πάλι το παράθυρο σιγά,
πριν οι άνθρωποι ανοίξουν τα δικά τους παραθύρια.
Από τη συλλογή Η μεγάλη νύχτα και το παράθυρο (1959) του Γιώργου Βαφόπουλου
Μουσική:Georges Moustaki Απόδοση στίχων στα Ελληνικά:Δημήτρης Χριστοδούλου Τραγούδι:Μελίνα Μερκούρη (ηχογράφηση του 1972) Πρώτη εκτέλεση:δίσκος Le Métèque («Ο μέτοικος», 1971, με τον Georges Moustaki)
Μεσόγειο τη λεν και παίζουνε γυμνά
παιδιά με μαύρα μάτια αγάλματα πικρά
γέννησε τους Θεούς, τον ίδιο το Χριστό
το καλοκαίρι εκεί δεν τρέμει τον καιρό
μέσα στη λίμνη αυτή
Το αίμα τους αιώνες σκάλισε εκεί
τα βράχια και τους κάβους και τη βαθιά σιωπή
νησιά σαν περιστέρια αιώνιες φυλακές
το καλοκαίρι εκεί δεν τρέμει τις βροχές
μες στη Μεσόγειο
Οι κάμποι κι οι ελιές χάνονται στη φωτιά
τα χέρια μένουν μόνα κι άδεια τα κορμιά
λαοί τής συμφοράς και πίκρα του θανάτου
το καλοκαίρι εκεί δε χάνει τα φτερά του
μες στη Μεσόγειο
Κάτω στη λίμνη αυτή γεννήθηκα κι εγώ
μεσόγειο του φόβου και των πικρών καιρών
τα όνειρα που παίζαν στα βαθιά νερά
γινήκαν δέντρα μόνα στα ξερά νησιά
μες στη Μεσόγειο
Τον Παρθενώνα κρύβουν σύννεφα βαριά
στην Ισπανία εχάθη η λέξη «λευτεριά»
πάντα η Αθήνα μένει όνειρο πικρό
το καλοκαίρι εκεί δεν τρέμει τον καιρό
μες στη Μεσόγειο
Γιώργος Ζαμπέτας & Δημήτρης Χριστοδούλου, Ο χωρισμός
(ερμηνεία: Βίκη Μοσχολιού / δίσκος 45 στροφών του 1965)
Χωρισμός
Ήρθες και τίποτα δεν άντεξε πλάι σου
Έφυγες και τίποτα δε χάθηκε μαζί σου
Στα χέρια μου κρατώ και την ελπίδα και τη μνήμη σου
Το αίμα μου περνάει μέσ’ από σένα
Μοίρασα τον ίσκιο μου με σένα
Τίποτα δε μου λείπει∙ γιατί τίποτα δε χάθηκε μαζί σου.
Από τη συλλογή Δίχως κιβωτό (1951) του Πάνου Θασίτη
Λίνος Κόκοτος & Δημήτρης Χριστοδούλου, Μες στον κόσμο
(ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης / δίσκος: Τα αντιπολεμικά (1978))
Όπου και να βρίσκεστε πάντα
Όπου και να βρίσκεστε πάντα
κρυφό ένα όπλο να κρατάτε πάνω σας γιατί
η επανάσταση
(σαν τη δευτέρα παρουσία) δεν ξέρετε
πού θα σας βρει, γιατί
η επανάσταση
(σαν τη δευτέρα παρουσία) γίνεται
κάθε στιγμή.
Από τη συλλογή Ποιήματα Κεντήματα στο Δέρμα του Διαβόλου (1988) του Γιάννη Υφαντή
Georges Moustaki & Δημήτρης Χριστοδούλου, Μοναξιά
(τραγούδι: Αντώνης Καλογιάννης / δίσκος: Ο Αντώνης Καλογιάννης τραγουδά Moustaki (1979))
[Ενότητα Α’]
Σύμπτωσις
Πολύ μου μοιάζει.
Τον συνάντησα στημένον
κάτω από ένα υπόστεγο μελαγχολίας.
Στο βλέμμα του αγωνιούσε
του κενού η αντανάκλασις.
Οι κινήσεις του
πληγωμένη απαγγελία νερού.
Η υποθετική με τράβηξεν ευρυχωρία.
Πλησίασα,
και με λόγια πολλά κι ασύνδετα
τη μοναξιά μου του εξιστόρησα.
Σύνθεση, ενορχήστρωση & διεύθυνση ορχήστρας:Μίκης Θεοδωράκης Στίχοι:Δημήτρης Χριστοδούλου Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος & Λάκης Καρνέζης Ερμηνεία:Γρηγόρης Μπιθικώτσης & χορωδία [Πρόκειται για τη δεύτερη εκτέλεση του τραγουδιού το καλοκαίρι του 1962 στη θεατρική παράσταση «Όμορφη πόλη» του Μιχάλη Κακογιάννη με κείμενα του Μποστ στο θέατρο Παρκ. Η πρώτη ήταν ένα χρόνο νωρίτερα (1961) από τον Μανώλη Χιώτη, τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα στον κύκλο τραγουδιών «Πολιτεία (Α’)».] Δίσκος:Γρηγόρης Μπιθικώτσης [50 χρόνια] / Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη Νο 1 [1960-1964](2005)
Ποτάμι μέσα μου πικρό
το αίμα της πληγής σου
κι από το αίμα πιο πικρό
στο στόμα το φιλί σου
Είναι μεγάλος ο γιαλός
είναι μακρύ το κύμα
είναι μεγάλος ο καημός
είναι πικρό το κρίμα
Ποτάμι μέσα μου πικρό
το αίμα της πληγής σου
κι από το αίμα πιο πικρό
στο στόμα το φιλί σου
Δεν ξέρεις τι ’ναι παγωνιά
βραδιά χωρίς φεγγάρι
να μη γνωρίζεις ποια στιγμή
ο πόνος θα σε πάρει
Ποτάμι μέσα μου πικρό
το αίμα της πληγής σου
κι από το αίμα πιο πικρό
στο στόμα το φιλί σου
Σύνθεση:Γιώργος Ζαμπέτας Στίχοι:Δημήτρης Χριστοδούλου Μπουζούκι:Γιώργος Ζαμπέτας Ερμηνεία:Βίκυ Μοσχολιού [πρώτη εκτέλεση από την ίδια σε δίσκο 45 στροφών το 1965] Δίσκος:14 χρυσές επιτυχίες της Βίκυ Μοσχολιού(1977)
Κοντά στα ξημερώματα
και πριν να βγει ο ήλιος
την πόρτα μου εχτύπησε
ένας χαμένος φίλος
Πού ήσουν φίλε κι άργησες
τα χρόνια έχουν φύγει
η πόρτα που σου άνοιξα
χίλιες πληγές μ’ ανοίγει
Κάθε ρυτίδα σου καημός
κάθε ματιά σου πόνος
και στα λευκά σου τα μαλλιά
του χωρισμού ο χρόνος
Στον δίσκο αυτό με τις 14 πραγματικά χρυσές επιτυχίες της Βίκης Μοσχολιού υπάρχουν 2 τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα στα οποία μπουζούκι παίζει ο ίδιος. Φιλοξενήσαμε και τα δύο αυτά τραγούδια ως ελάχιστο φόρο τιμής στον σπουδαίο αυτό παίκτη και συνθέτη μας. Το ένα ήταν «Τα δειλινά», το πρώτο τραγούδι του δίσκου, και το δεύτερο αυτό που ακούμε εδώ.
Κουράστηκα να σε κρατώ, πόνε, από το χέρι
το δρόμο να βαδίζουμε μαζί χωρίς χαρά
να ’χουμε για παρηγοριά ένα θλιμμένο αγέρι
πουλιά που τα ’δειρ’ η βροχή και χάσαν τα φτερά
Κάνε, φωνή μου, υπομονή
τραγούδι μου, κρατήσου
ξέχασε την παλιά πληγή
και παίξε την ψυχή σου
Βαρέθηκα τον πόνο μου να μου μιλάει για πόνο
δεν την αντέχω τη φωνή να λέει για την πληγή
να μου μιλάει για συμφορά και για τον πόνο μόνο
για τη μεγάλη ώρα μας που θα μας πάρει η γη
Κάνε, φωνή μου, υπομονή
τραγούδι μου, κρατήσου
ξέχασε την παλιά πληγή
και παίξε την ψυχή σου
Πληροφορίες για τον δίσκο:
Τα τέσσερα τραγούδια, που αποτελούν τη Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν, βασίζονται σε γεγονότα, που βίωσε ο συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης -ως πολιτικός κρατούμενος- στο αυστριακό στρατόπεδο συγκεντρώσεως και περιγράφει στο βιβλίο του Μαουτχάουζεν. Το έργο δεν αποτελεί μόνο μια καταδίκη στη βία και την αλλοφροσύνη του πολέμου, αλλά και έναν ύμνο στον έρωτα, που μπορεί ν’ ανθίσει ακόμη και σε ένα εφιαλτικό περιβάλλον και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα για ζωή.
Τα έξι τραγούδια, που συμπληρώνουν τον δίσκο, αποτελούν τον Κύκλο Φαραντούρη. [Πηγή:ιστότοπος Μαρίας Φαραντούρη]
Γιάννης Μαρκόπουλος & Δημήτρης Χριστοδούλου, Ποιος δρόμος είναι ανοιχτός
(πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης, Μαρινέλλα & Νίκος Κούρκουλος /ταινία: Οι αδίστακτοι (1965) του Ντίνου Κατσουρίδη) (1993))
[Μέρος Β’]
Το άνθος της άπειρης άμμου
IV
Πλαντάζει στις φλέβες μας ένας κόσμος.
Τα πρόσωπα της ζωής μας.
Το ριζικό που φάνηκε να ξεστρατίζει και να χάνεται
στα δέντρα που γύμνωσε η φωτιά.
Πλαντάζει…
Ένα σύννεφο στάθηκε
πάνω από το μισοκαμένο δάσος.
Από τη συλλογή Ένα Πράσινο Θολό (1996) του Γιάννη Ποδιναρά
Μίκης Θεοδωράκης & Δημήτρης Χριστοδούλου, Βράχο βράχο (τραγούδι: Θανάσης Μωραΐτης) [από το έργο «Πολιτεία (Α’)» (1961)]
Είναι βαριά η μοναξιά είναι πικρά τα βράχια παράπονο η θάλασσα και μου ’πνιξε τα μάτια
Βράχο βράχο τον καημό μου τον μετράω και πονώ κι είναι το παράπονό μου πότε μάνα θα σε δω
Πάρε με θάλασσα πικρή πάρε με στα φτερά σου πάρε με στο γαλάζιο σου στη δροσερή καρδιά σου
Βράχο βράχο τον καημό μου τον μετράω και πονώ κι είναι το παράπονό μου πότε μάνα θα σε δω
Πάρε με να μην ξαναδώ τα βράχια και το χάρο κάνε το κύμα όνειρο και τη σιωπή σου φάρο
Βράχο βράχο τον καημό μου τον μετράω και πονώ κι είναι το παράπονό μου πότε μάνα θα σε δω
Γίνε αστέρι κι ουρανός γίνε καινούργιος δρόμος να μην βαδίζω μοναχός να μην πηγαίνω μόνος
Βράχο βράχο τον καημό μου τον μετράω και πονώ κι είναι το παράπονό μου πότε μάνα θα σε δω
Το 1987, δύο χρόνια πριν από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο Μίκης Θεοδωράκης δίνει συναυλία στο ανατολικό Βερολίνο.
Λόγω διαφοράς των τηλεοπτικών συστημάτων στις τότε δύο Γερμανίες, έχουμε το βίντεο της συναυλίας αυτής σε ασπρόμαυρο. Ας την παρακολουθήσουμε, γιατί έχει πλέον μεγάλη ιστορική αξία.
Βίκυ Παπαπροδρόμου: ό,τι πολύ αγάπησα (ποίηση, πεζογραφία & μουσική) 