Διονύσης Σαββόπουλος, Πολιτευτής (δίσκος: Ρεζέρβα (1979))
Υπόνομος
Δίπλα στο μεγάλο δρόμο
Στήσαν τη μεγάλη εξέδρα
Για τη μεγάλη παρέλαση
Πάνω στην εξέδρα
Οι μεγάλοι επίσημοι
Και κάτω απ’ αυτήν
Ο μεγάλος υπόνομος
Της πόλης
Από τη συλλογή Ο υπόνομος (1976) του Αργύρη Μαρνέρου
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Αργύρης Μαρνέρος
Διονύσης Σαββόπουλος, Μυστικό τοπίο (δίσκος: Τραπεζάκια έξω (1983))
Οι νάνοι
Κάποτε ζούσε μια Χιονάτη
Και τη φρόντιζαν
Επτά Νάνοι
Αυτό είναι το παραμύθι
Κάποτε υπήρχε μια Ελλάδα
Που την καβάλησαν
Εφτά χρόνια
Αυτό είναι η Ιστορία
Τα παραμύθια υπάρχουν
Όταν λείπει η Ιστορία
Κι όταν γράφει η Ιστορία
Δεν είναι καιρός για παραμύθια
Ας μιλούμε λοιπόν στα παιδιά μας
Όχι για τους επτά Νάνους
Μα για τα επτά χρόνια
Που ήταν γεμάτα
Με Νάνους.
Από τη συλλογή Σκοτεινός θάλαμος (1975) του Αργύρη Μαρνέρου
Πηγή: Χειροκροτήστε [ποιητική τριλογία 1972-1980] (1980)
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Αργύρης Μαρνέρος
Μάνος Ξυδούς, Τ’ αστέρια θα ’ναι πάντα μακριά (δίσκος: Τ’ αστέρια θα ’ναι πάντα μακριά (2008))
100
Τα κάστανα μου λέγανε
Τα κάστανα βγάλε
Απ’ τη φωτιά
Το σίδηρο είναι καλός αγωγός
Και όμως το κρατάμε
Στη χούφτα μας σφιχτά
Ο δαμασμός είναι μια τέχνη
Με θαυμαστά αποτελέσματα
Τα κάστανα φωνάζανε
Βγάλ’ τα να καούνε
Το ξύλο είναι κακός αγωγός
Ανοίγει όμως την όρεξη
Στη φλόγα της φωτιάς
Τα κάστανα φωνάζανε
Η πείνα αλέθει τα πάντα
Η ευημερία κάνει διάκριση
Τα κάστανα φωνάξανε
Το (Κ) Ένας τόνος τραυλός
Το (Α) Μια αυγή
Το (Σ) Ένα εμπόδιο
Το (Τ) Ένα σάλπισμα
Το (Α) Μια ιαχή
Το (Ν) Μια καμπάνα
Το (Α) Θρίαμβος
Και ο καπνός μού γέμιζε τη μύτη
Ήταν σάπια
Τα δέντρα είναι ευγνώμονες φίλοι
Έτσι τους είπα
Θα τα ψήσουμε του χρόνου
Μια καινούργια σοδειά
Έχει πάντα μια δικιά της
Γοητεία
Από τη συλλογή Κάστανα (1972) του Αργύρη Μαρνέρου
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Αργύρης Μαρνέρος
Νίκος Καββαδίας & Θάνος Μικρούτσικος, Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί
(τραγούδι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου / έργο: Ο Σταυρός του Νότου (1979))
[Ενότητα Ηλικία στη γλώσσα]
ε’
Τώρα κοιτάζω τον ύπνο της γης και τα όνειρα.
Έι, Μόμπι Ντικ, αδιάκοπο άσπρο φάντασμα!
μες στα σαγόνια σου στραγγίζουν τα κρανία των ναυτών.
Στ’ απάνεμα σαπίζουν τα κατάρτια
και το κοράκι διακορεύει τις σκιές.
Έι, Γουίλι, μαύρε Τρίτωνα από το Τζιμπουτί!
ποιες ιστορίες να σου πω και ποια ναυάγια·
κι η αναδυομένη
μωρά γεροντοκόρη δίχως φύση.
Ω καπετάνιε, καπετάνιε μου,
το ξύλινο ποδάρι σου κουτσαίνει στον βυθό.
Σημείωση του ποιητή:
Στίχ. 10: Walt Whitman «Leaves of grass»
Από τη συλλογή Η άτροπος των ημερών (1998) του Σταύρου Ζαφειρίου
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Σταύρος Ζαφειρίου
Βασίλης Παπακωνσταντίνου & Οδυσσέας Ιωάννου, Σαν ναυαγός
(τραγούδι: Δημήτρης Μητροπάνος & Βασίλης Παπακωνσταντίνου / δίσκος: Το παιχνίδι παίζεται (2010))
Β’ Υπάρχει, σου είπα, κάποιος άλλος δρόμος…
Υπάρχει, σου είπα, κάποιος άλλος δρόμος
πέρα απ’ αυτόν που οι χάρτες σημαδεύουν,
μα να γυρίσεις πρέπει τα πανιά.
Κι ο γλάρος πέταξε με τα φτερά των γλάρων.
Και ο τρελός τραγούδησε
το αστόχαστο τραγούδι των τρελών.
Κι ο ναυαγός ξενύχτησε
ν’ αδειάζει με τις χούφτες του τη βάρκα.
Μόνο ο τυφλός,
που δεν μπορούσε αποστάσεις να μετρήσει
ούτε όρια,
έμεινε ν’ αφουγκράζεται τ’ ανήσυχα νερά.
Επάνδρωσα καράβια επιστροφής.
Στο μεσιανό κατάρτι ζήτησα να με δέσουν
κι άκουσα των σειρήνων την κραυγή.
«Τρία κορίτσια βγαίνουνε περίπατο στο Σόχο,
απ’ τ’ ανοιχτά πουκαμισάκια τους γυμνά
τα δεκαέξι χρόνια τους αφρίζουν.
Τρεις έφηβοι στου Τίβερη τις όχθες ψάχνουν στόχο,
παίζουν στα χέρια τους φαλτσέτες και φτερά.
Μοίρα καμιά σιμά τους δεν γνωρίζουν.
Τρία κορίτσια απόψε ζωγραφίζονται στη Βρέστη,
κρατούν ομπρέλες να ξορκίσουν τον καιρό.
Τρία αγόρια ξεμυαλίζονται στο Βουκουρέστι,
ούτε στιγμή δεν πάει ο νους τους στο κακό.
Ευχή καμιά να κάνουν δεν γνωρίζουν.
Τρία κορίτσια βάζουνε νωρίς τα νυχτικά τους,
άπλετος έρωτας τους πλέκει τα μαλλιά.
Τρεις έφηβοι μαζεύονται αργά στην κάμαρά τους,
παίζουν τα χείλη που στραγγίζουν τη φωτιά.
Σε ποιον παράλληλο είναι η Βιέννη τάχα,
ποια πυρκαγιά παράφορη στη Ρώμη εξαγνίζεται,
ποια σάρκα είναι η νύχτα που ερημώνει το πρωί».
Από τη συλλογή Η άτροπος των ημερών (1998) του Σταύρου Ζαφειρίου
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Σταύρος Ζαφειρίου
Γιώργος Μητσάκης, Τα μεράκια (ορχηστρικό, ηχογράφηση το 1964)
Μεράκια
Μετά το τέλος της πολιτιστικής εκδήλωσης
ακολούθησε μουσικό πρόγραμμα.
Παλιά σμυρναίικα τραγούδια,
μελωδίες, μεράκια που λαγγεύουν
και ρεμπέτικα
περιελάμβανε το ρεπερτόριο της ορχήστρας.
Στο διάλειμμα ο τραγουδιστής
–έμπειρος επαγγελματίας και φίλος από παλιά–
μου ψιθύρισε:
«Για να είμαι σε κατάλληλη φόρμα
και να φτάσω στο φόρτε μου
για τα έξοχα μεράκια που θα τραγουδήσω,
πριν αρχίσουμε, διάβασα τα ποιήματά σου
για να παρασυρθώ, να διαποτιστώ
από τον ερωτισμό τους.»
Δεν ήταν από κείνους που κολακεύουν ο τραγουδιστής,
ούτε είχε τίποτα να κερδίσει –
μέσα στη μοναχική πορεία της ποίησής μου
απρόσμενη ενθάρρυνση μου έδωσε.
Από τη συλλογή το τραγικό και το λημέρι των αισθήσεων (2012) της Αλεξάνδρας Μπακονίκα
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Αλεξάνδρα Μπακονίκα
Σταύρος Ξαρχάκος (μουσική) & Βασίλης Ανδρεόπουλος-Βαγγέλης Γκούφας (στίχοι): Τα τρένα που φύγαν
(τραγούδι: Βίκη Μοσχολιού / δίσκος 45 στροφών (1965))
Θα ζήσω
«Θα ζήσω» έγραφε στους τοίχους
«στο εξής θέλω περισσότερο σεβασμό εδώ μέσα»
ο αταίριαστος
η γυναίκα της διπλανής πόρτας
δυο ξένοι στην ίδια πόλη
«Θα ζήσω» έγραφε στους τοίχους
έκλαιγαν οι θεατρίνοι, έκλαιγε κι αυτός
δάκρυζε η φωτογραφία του πατέρα
και ξεκινούσε «τα τρένα που φύγαν»
γιατί πάντα οι νικητές γράφουν την ιστορία
κι οι χαμένοι τα τραγούδια
Από τη συλλογή για το Άλφα της στέρησης (2019) του Γιώργου Λ. Οικονόμου
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιώργος Λ. Οικονόμου
Η Μαρία Σουλτάτου τραγουδά και η Εύα Κοταμανίδου απαγγέλλει το ποιητικό σκέλος του τραγουδιού «Και να αδερφέ μου» από το μουσικό έργο «Καπνισμένο τσουκάλι» του Χρήστου Λεοντή σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου.
Το ηχητικό απόσπασμα στο βίντεο είναι από μια παράσταση στη μουσική σκηνή Χαμάμ της Αθήνας γύρω στο 2006 και λόγω της συγκλονιστικής συμμετοχής της Εύας Κοταμανίδου (που ερμηνεύει το ποίημα και τραγουδιστικά) μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ντοκουμέντο. Η φίλη μου Μαρία Σουλτάτου λέει πως ήταν μια μοναδική εμπειρία αυτή η μουσική παράσταση και, πρωτίστως, η συνεύρεσή της στη σκηνή με την Εύα Κοταμανίδου.
Στη μνήμη της σπουδαίας ηθοποιού Εύας Κοταμανίδου που πέθανε χτες (26 Νοεμβρίου 2020)
Χαρέμια με διαμάντια (Παλάτια χρυσοστόλιστα)
Ζεϊμπέκικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1940 [Columbia DG 6546]
Παλάτια χρυσοστόλιστα, χαρέμια με διαμάντια
θα κτίσω και θα κάθεσαι, να σε κοιτώ στα μάτια.
Σαν άγγελος μου φαίνεσαι στο θρόνο καθισμένη,
ζαλίζομαι σαν σε κοιτώ, μικρή μου παντρεμένη.
Ό,τι ζητήσεις θα το βρεις, μικρή μου παντρεμένη,
δε θα σου λείπει τίποτα, θα ζεις ευτυχισμένη.
Θα χτίσω και θα κάθεσαι, να σε κοιτώ στα μάτια,
παλάτια χρυσοστόλιστα, χαρέμια με διαμάντια.
Κάθε στροφή τραγουδιέται δύο φορές με αντίστροφη σειρά στίχων τη δεύτερη φορά (σχ. 1, 2, 2, 1).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Σε ζηλεύω, σε πονώ» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 89]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Τα Παντρεμενάδικα
Χασάπικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Νταίζη Σταυροπούλου & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1940 [HMV AO 2645]
Τα λέν’ Παντρεμενάδικα,
γιατί έχει κοριτσάκια,
που σαν περάσεις και τα δεις
σε βάζουν σε μεράκια.
Στο Βύρωνα, στη γέφυρα,
κι εκεί στον Άγιο Γιώργη,
είναι το νυφοπάζαρο
που το ζηλεύουν όλοι.
Το πώς κι εγώ μπερδεύτηκα
στο νου μου δεν το βάζω,
και παντρεμένος βρέθηκα
χωρίς να καταλάβω.
Και πάλι ένα προπολεμικό τραγούδι του Βασίλη Τσιτσάνη που γράφτηκε στην περίοδο της διαμονής του στη Θεσσαλονίκη (1938-1946). Τα Παντρεμενάδικα ήταν συνοικία της προπολεμικής Αθήνας, κοντά στο Α’ Νεκροταφείο.
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Σε ζηλεύω, σε πονώ
Χασάπικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1940 [Columbia DG 6546]
Σ’ αγαπώ και το φωνάζω,
δώσε βάση τι θα πω,
τίποτα πια δε γουστάρω,
μοναχά τα μάτια σου τα δυο.
Μ’ έκανες να σε ζηλεύω
σαν σε χάνω μια στιγμή,
σε ζητώ και σε γυρεύω,
χαρά δεν ξέρω τι θα πει.
Δεν μπορείς να καταλάβεις
της καρδιάς μου τον καημό.
Σ’ αγαπώ και το φωνάζω,
σε ζηλεύω, σε πονώ.
Οι στίχοι κάθε στροφής τραγουδιούνται δυο φορές με αντίστροφη σειρά στίχων τη δεύτερη φορά (σχ. 1, 2, 3, 4 / 3, 4, 1, 2).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Χαρέμια με διαμάντια» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα»]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Μπατίρης
Ζεϊμπέκικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 27 Οκτωβρίου 1940 [HMV 7PG 2667]
Μπατίρη με κατάντησες
στους δρόμους να γυρίζω
κι απόξω από την πόρτα σου
μόρτικα να σφυρίζω.
Παλάτια έχασα πολλά
για τα γλυκά σου μάτια.
Με πλάνεψαν, τον φουκαρά,
και μ’ έκαναν κομμάτια.
Μέσα στην τόση συμφορά
οι φίλοι με γελούνε.
«Μπατίρη» με φωνάζουνε
και με κατηγορούνε.
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Μ’ έναν αναστεναγμό» του Βασίλη Τσιτσάνη.
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Ματσαράγκα
Προπολεμικό ζεϊμπέκικο της περιόδου της Θεσσαλονίκης
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1940 [HMV 7PG 2667]
Είπες πως σου έκανα απόψε ματσαράγκα.
Κατάλαβες τη μηχανή που σου ’στησα, βρε μάγκα,
τη μηχανή που σου ’στησα στου Αλευρά τη μάντρα.
Τρελές κοπέλες, πεταχτές, με χίλια δυο μεράκια,
μαζί σου θέλαν να βρεθούν, να σπάσουνε κεφάκια.
Πολλές φορές σου είπα εγώ δεν πρέπει να καυχιέσαι.
Αφού κορόιδο πιάνεσαι, τι θέλεις και τραβιέσαι;
Έτσι είναι τώρα, φίλε μου, και μην παραξηγιέσαι.
Και δεν σου πέφτει λόγος πια να μας παραπονιέσαι.
Τραγουδιούνται δύο φορές ο πρώτος και ο δεύτερος στίχος κάθε στροφής (σχ. 1, 1, 2, 2), εκτός από την πρώτη στροφή, όπου προστέθηκε ένας τρίτος στίχος, προφανώς για να δοθεί η ευκαιρία να προσδιοριστεί ο τόπος που έγινε το περιστατικό (σχ. 1, 1, 2, 3).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Καμαριέρα» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 85]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Μάγισσα της Αραπιάς
Προπολεμικό χασάπικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1940 [HMV A0 2657]
Θα πάω εκεί στην Αραπιά, γιατί μ’ έχουν μιλήσει
για μια μεγάλη μάγισσα, τα μάγια να μου λύσει.
Και θα της πω τα βάσανα, αυτά που ’χω τραβήξει,
και τα σημάδια της τρελής σε μια φωτιά να ρίξει.
Ν’ ανάψουνε και να καούν, πως έκαψαν κι εμένα,
τα μάγια να της πιάσουνε, να σέρνεται στα ξένα.
Ο δεύτερος στίχος κάθε στροφής τραγουδιέται δυο φορές (σχ. 1, 2, 2).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Μια βίλα εγώ θα σου ’χτιζα» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 83]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Μ’ έναν αναστεναγμό (Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ)
Χασάπικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στέλιος Κηρομύτης & Ιωάννα Γεωργακοπούλου
Πρώτη φωνογράφηση: 27 Οκτωβρίου 1940 [HMV A0 2695]
Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ
και μπρος στην πόρτα σου περνώ
και λέω λόγια μαγικά
με το μπουζούκι μου γλυκά
Λέω με δάκρυα και καημό
κι έναν πικρό αναστεναγμό
πως πάντα λιώνω και πονώ
για σε, μικρό μελαχρινό
Έχουν σωπάσει τα πουλιά
και στης νυχτιάς τη σιγαλιά
σου φέρνει ο άνεμος γλυκά
τα λόγια μου τα μαγικά
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Μπατίρης» του Βασίλη Τσιτσάνη.
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Φάνταζες σαν πριγκιπέσα
Ζεϊμπέκικο της προπολεμικής περιόδου της Θεσσαλονίκης
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Μάρκος Βαμβακάρης, Απόστολος Χατζηχρήστος & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1939 [Odeon GA 7322]
Έμαθα πολλά, μικρό μου,
που ζαλίζουν το μυαλό μου.
Πως γλεντούσες στον Πειραία,
μαυρομάτα μου κι ωραία.
Φάνταζες σαν πριγκιπέσα,
μα με πρόδινες, μπαμπέσα.
Σε περίμενα ο καημένος
όλη νύχτα μαραμένος.
Ο πρώτος στίχος κάθε στροφής τραγουδιέται τρεις φορές (σχ. 1, 1, 1, 2).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Είσαι αριστοκράτισσα κι ωραία» των Βασίλη Τσιτσάνη και Χαράλαμπου Βασιλειάδη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 67]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Την Κυριακή το δειλινό
Χασάπικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1939 [Columbia DG 6528]
Για μας ο κόσμος τι θα πει, αυτό μη σε πειράζει,
εμείς απεφασίσαμε να γίνουμε ζευγάρι.
Την Κυριακή το δειλινό εμείς θα παντρευτούμε,
θα πάψουνε οι στεναγμοί και ήσυχοι θα ζούμε.
Αυτό συμβαίνει ταχτικά σ’ αυτή την κοινωνία,
μες στην αγάπη πάντοτε υπάρχει αντιζηλία.
Στο τέλος κάθε στροφής τραγουδιέται πάλι ο πρώτος της στίχος (σχ. 1, 2, 1).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Δώδεκα η ώρα» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 73]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Σε φίνο ακρογιάλι (Παραγουάη)
Χασάπικο του 1932 (;)
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής και Στελλάκης Περπινιάδης
Πρώτη φωνογράφηση: 1939 [Columbia DG 6479]
Το καλοκαίρι τώρα,
σε κάποια φίνα χώρα,
θα πάμε να γυρίσουμε μαζί.
Μακριά σε ξένα μέρη
κι ο κόσμος μη σε μέλλει,
ποτές να μη σου καίγεται καρφί.
Μες στην Παραγουάη,
σε φίνο ακρογιάλι,
θα στήσουμε τσαντίρι ζηλευτό.
Θα πίνουμε σαμπάνια,
πριν πάμε για τα μπάνια,
με μπουζουκάκι έξυπνο, τρελό.
Για την ιστορία του τραγουδιού αντιγράφω από το άρθρο με τίτλο «Με το μπουζούκι και τη Γεωγραφία κάτω από τη μουριά…» του Πάνου Γεραμάνη στην εφημερίδα Τα Νέα (10/10/1998).
[…] Απουσιάζει από το σχολείο, μένει πίσω στα μαθήματα, όμως έστω και δύσκολα καταφέρνει να περάσει την τάξη. Την επόμενη σχολική χρονιά όμως, 1930-1931, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για κείνον. Οι απαιτήσεις του σχολείου είναι περισσότερες. Δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα, με δουλειά, μαθήματα και μπουζούκι. Μένει μετεξεταστέος στα μαθήματα: Γεωγραφία, Μαθηματικά και Νέα Ελληνικά. Αποτέλεσμα, μια δεύτερη απομόνωση. Το σχολικό σύστημα της εποχής, που θεωρεί άξιο περιφρόνησης το μαθητή που δεν περνά την τάξη, πλήγωσε την ευαίσθητη ψυχή του μικρού δημιουργού.
Αυτή η αποτυχία ήταν ένα δυνατό σοκ. Όχι άλλη αποτυχία, ποτέ πια στο περιθώριο. Με την ευφυΐα που διαθέτει, διαβάζει τόσο όσο χρειάζεται και το Σεπτέμβριο περνά τα μαθήματα, προφορικά και γραπτά, και προάγεται στην επόμενη τάξη, στην Πέμπτη. Και πάλι όμως αφιερώνει περισσότερο χρόνο στο μπουζούκι και στη δημιουργία τραγουδιών. Η απόρριψη στο μάθημα της Γεωγραφίας είχε και συνέχεια. Έγραψε το τραγούδι «Σε φίνο ακρογιάλι» με δυσάρεστες γι’ αυτόν συνέπειες.
Είχα γράψει το τραγούδι «Σε φίνο ακρογιάλι». Δεν ξέρω πώς, έτσι μου βγήκε, μου φάνηκε ωραίο, εξωτική χώρα άλλωστε η Παραγουάη, αλλά και για να πειράξω λίγο τον καθηγητή της Γεωγραφίας, που ήταν περίεργος και στρυφνός και με είχε κόψει στο μάθημά του, κάνω την Παραγουάη παραθαλάσσια χώρα και γράφω: «Μες στην Παραγουάη, σε φίνο ακρογιάλι».
Το τραγούδι αυτό το τραγουδούσαμε με την τάξη μου στην εκδρομή. Ο καθηγητής μου το άκουσε και πειράχτηκε πολύ, με κάλεσε στο γραφείο και μου λέει: «Ώστε, κύριε Τσιτσάνη, η Παραγουάη έχει φίνο ακρογιάλι; Έλα λοιπόν το Σεπτέμβριο να μας το δείξεις πού είναι». Πέρασα ένα καλοκαίρι κάτω από τη μουριά με το μπουζούκι και τη Γεωγραφία.
Λόγια, τραγούδια, αναμνήσεις και νέες μαρτυρίες για τον Βασίλη Τσιτσάνη. Γεγονότα που σημάδεψαν τη λαμπρή πορεία του στο ελληνικό τραγούδι, ανέκδοτες οικογενειακές φωτογραφίες και άγνωστες στιγμές από τα παιδικά χρόνια του λαϊκού βάρδου, στα Τρίκαλα, περιλαμβάνονται στις 220 σελίδες ενός καινούργιου βιβλίου που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Τίτλος της έκδοσης: «Βασίλης Τσιτσάνης Η παιδική ηλικία ενός ξεχωριστού δημιουργού». Συγγραφέας, ο γλύπτης Σώτος Αλεξίου, από την Καλαμπάκα, προσωπικός φίλος του Τσιτσάνη, την περίοδο 1969-1984.
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Νταίζη» των Βασίλη Τσιτσάνη & Στράτου Παγιουμτζή.
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Νταίζη
Προπολεμικό ζεϊμπέκικο
Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης & Στράτος Παγιουμτζής
Κιθάρα: Κώστας Καρίπης
Μπαγλαμάς: Στέλιος Χρυσίνης
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Βασίλης Τσιτσάνης
Πρώτη φωνογράφηση: 1939 [Columbia DG 6479]
Απόψε τα μεσάνυχτα, θα ’ρθω να σε ξυπνήσω,
Νταίζη, κοπέλα μου γλυκιά, για να σου τραγουδήσω.
Το λέω με παράπονο, με γέμισες φαρμάκια.
Νταίζη, για σένα εγώ γυρνώ τις νύχτες στα σοκάκια.
Πρέπει να πάψεις πια να λες τα ψεύτικά σου λόγια,
Νταίζη, κοπέλα μου γλυκιά, τα ’χεις σαν κομπολόγια.
Στ’ αυτιά μου εψιθύριζες πιστά πως μ’ αγαπούσες
και σε μια ώρα, Νταίζη μου, πανούργα, με ξεχνούσες.
Ο δεύτερος στίχος κάθε στροφής τραγουδιέται δύο φορές (σχ. 1, 2, 3, 4 / 3, 4).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Σε φίνο ακρογιάλι» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 69]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Να πάμε για τη Βούλα (Το φιλί δεν είναι κρίμα)
Ζεϊμπέκικο της προκατοχικής περιόδου της Θεσσαλονίκης
Μουσική: Βασίλης Τσιτσάνης
Στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης & Παναγιώτης Τούντας
Τραγούδι: Στράτος Παγιουμτζής & Στελλάκης Περπινιάδης
Πρώτη φωνογράφηση: 1939 [Columbia DG 6488]
Προχτές ανταμωθήκαμε
με μια φιληναδούλα
και σε μια βάρκα μπήκαμε,
τα δυο μαζί,
να πάμε για τη Βούλα.
Και μας φώναζε το κύμα,
το φιλί δεν είναι κρίμα!
Μα μόλις ξεκινήσαμε,
φρεσκάρισεν ο μπάτης
και η μαργιόλα η θάλασσα,
αχ τι καημός,
άρχισε τα δικά της.
Αχ, βρε θάλασσα μαργιόλα,
εσύ μας τα κάνεις όλα!
Με φουσκωμένο το πανί,
οι δυο μας στο τιμόνι,
ε ρε, μανούλα μου γλυκιά,
τι να σου πω,
δεν το ξεχνώ ακόμη.
Και μας φώναζε το κύμα,
το φιλί δεν είναι κρίμα!
Ο δεύτερος στίχος κάθε στροφής τραγουδιέται και δεύτερη φορά (σχ. 1, 2, 2).
Στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Σε περιμένουνε, σε συζητούνε» του Βασίλη Τσιτσάνη.
[Πηγή για τους στίχους: Θεόφιλος Αναστασίου, «Βασίλης Τσιτσάνης, Άπαντα», σελ. 71]
Translatum: Favourite Music and Lyrics / Βασίλης Τσιτσάνης, περίοδος 1936-1954
Βίκυ Παπαπροδρόμου: ό,τι πολύ αγάπησα (ποίηση, πεζογραφία & μουσική) 