Κατερίνα Καριζώνη, Ο τροχός του Τζάκερναουτ

Μαρίζα Κωχ & Μιχάλης Φωτιάδης, Νέα Μενεμένη
(τραγούδι: Μαρίζα Κωχ / δίσκος: Άσε με να ταξιδέψω (1976))

Ο τροχός του Τζάκερναουτ

Εισχωρώντας κάθε πρωί
στη δυτική πλευρά της πόλης
θυμάμαι τον τροχό του Τζάκερναουτ
που διαμελίζει μικρούς θρησκόληπτους Ινδούς
και το Νίκο Ψυρούκη
σ’ ένα ταρατσόσπιτο στην Αθήνα.

Ξαφνικά βρίσκομαι μπροστά στο μέλλον σας
ακούω πλήθη ανθρώπων
να γυρίζουν από μουσεία τέχνης
βάρδιες εργοστασίων
να γίνονται μοντέρνες όπερες
τις βιομηχανικές ζώνες
μνημεία Νεοελληνικού ρυθμού.

Όμως η μέρα προχωράει
οι εντυπώσεις αλλοιώνονται
και μένω έκθετη μπροστά στα συμπεράσματα
στα αυτοκίνητα, στα φώτα
στην οργάνωση γίνομαι ένα πρόβλημα
μ’ αυτές τις καθημερινές μου φαντασιώσεις
για την ιστορία.

Πέρα οι εργάτριες προσχωρούν
στα ισόγεια χρόνια μας
στα καφενεία αρχειοθετούν τις λίγες μνήμες
στα σωματεία πάλι καλπονοθείες
πάλι η χημεία των εκλογών
ζαλάδες, έρωτες, διαγραφές, τσαλακωμένα ρούχα.

Εύοσμος, Μενεμένη, Νέο Κορδελιό!

Αυτά τα ονόματα δεν έχουν προορισμό
αυτές οι συνοικίες δεν έχουν πέρασμα.

Από τη συλλογή Τσάι και μυθολογία (1985) της Κατερίνας Καριζώνη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Κατερίνα Καριζώνη

Σοφία Στρέζου: Λέξεις…

Goran Bregovic & αδελφοί Κατσιμίχα, Ένα τραγούδι για την Ελένη
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Θεσσαλονίκη-Γιάννενα με δυο παπούτσια πάνινα (1997))

Λέξεις…

Είναι κάποιες λέξεις που μ’ ακολουθούν
σχεδόν με καταδιώκουν
ζητούν να τις συναντήσω
στα θρυμματισμένα μου φώτα
στα θρυμματισμένα μου όνειρα
στα θρυμματισμένα υπολείμματα γυαλιού
που επένδυσα τα τελευταία μου χρώματα
στις άδειες σελίδες
που δεν άφησα να σκονιστούν
και κατέθεσα τις τελευταίες μου σκέψεις
ελλειμματικές όπως πάντα…

Άραγε υπήρχε σημείο διαφυγής
ή μήπως εγώ προκαλούσα τη μοίρα
για να συναντηθούμε;
Μήπως επίτηδες
άφηνα ανοιχτά τα παράθυρα του νου
για να καρφώνονται στα μαλλιά αστέρια
βουτηγμένα πριν
στα μελανοδοχεία της λύπης;

Ήδη ανυπάκουα
χορεύουν τον χορό τ’ ανέμου…

Από τη συλλογή Ψυχής αγγίγματα (2010) της Σοφίας Στρέζου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Σοφία Στρέζου

Σοφία Στρέζου, Έξοδος κινδύνου

Γιάννης Σπανός & Λίνα Νικολακοπούλου, Έξοδος κινδύνου
(τραγούδι: Άλκηστη Πρωτοψάλτη / δίσκος: Έξοδος κινδύνου (1984))

Έξοδος κινδύνου

Μπορείς να χτυπήσεις μια μέρα, να τη θανατώσεις
κι ύστερα πάλι να παρακαλάς για ένα αύριο∙
μπορείς τον πόνο να ξεγελάσεις
κι ύστερα πάλι να ψάχνεις
σ’ όλης της γης τις φωτιές για ένα θαύμα
μπορείς να δεις λευκά χρυσάνθεμα
ν’ ανθίζουν στους δρόμους
κι ύστερα πάλι ν’ ανέβεις στο πάλκο
να παίξεις∙ να κλάψεις∙ να αναιρέσεις
και μέσα στις τρελές σου αναζητήσεις
να βρεις την έξοδο κινδύνου∙
δεν ήξερες πως ήσουν ευτυχισμένος
κι ας χόρευες πριν γυμνός μες στη βροχή,
όταν αγκάλιαζες τα όνειρα∙
όταν συγκινημένος άκουγες ένα γράμμα.
Τώρα είναι αργά την τρύπια καρδιά μου να κοιτάς,
σαν ψάχνει αυτό που γυαλίζει σε στιγμές αιχμής∙
είναι αργά πια να γίνεις ο μάγος,
σε μια πραγματικά παράξενη διάσωση
και να επαναλάβεις πληκτικά
ό,τι σου έχω πει.

Από τη συλλογή Νυχτερινό πρελούδιο (1987) της Σοφίας Στρέζου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Σοφία Στρέζου

Μαρία Κουγιουμτζή, Μηδέν

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Αθανασία
(τραγούδι: Δήμητρα Γαλάνη / δίσκος: Αθανασία (1976))

Μηδέν

Μην επαίρεστε ποιητές
μη μονοπωλείτε την αθανασία.
Είναι κι αυτή μια φαντασίωση του μηδενός
που θα σας καταπιεί.

Ανέκδοτο ποίημα της Μαρίας Κουγιουμτζή

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μαρία Κουγιουμτζή

Μαρία Καρδάτου, Ήλιος με χάπια

Μάνος Λοΐζος & Λευτέρης Παπαδόπουλος: Ήλιε μου, σε παρακαλώ
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Να ’χαμε τι να ’χαμε (1972))

Ήλιος με χάπια

Όταν στην Ανατολή το μεγαλόπρεπο φως
Υψώνει το φλεγόμενο κεφάλι του […]
Ουίλιαμ Σαίξπηρ

Στοιχειωμένοι στίχοι
τη νύχτα χτυπούν την πόρτα
Ήχοι παράξενοι ακούγονται
αναστεναγμοί, κραυγές
και λέξεις ακατανόητες
Ο ύπνος σε καταρρακώνει
χάπια κοιμίζουν το πνεύμα σου
και χάπια σε ξυπνάνε, Ήλιε μου
Μικρός ανίσχυρος άνεμος
περνάει απ’ τα κλειστά σου
βλέφαρα που πεταρίζουν
πλάθεις το μέλλον με φωτιά
που αναβλύζει από την ψυχή

Να επινοήσουμε
έναν όμορφο κόσμο
τώρα που η μέρα
δείχνει τα δόντια της
και το μικρό ιστιοφόρο
φεύγει μακριά.
Φτιαγμένοι από μουσική
περιφερόμαστε
μοναχικοί πλανήτες
στο αδέκαστο σύμπαν
Πού ήσουν όταν σε χρειάστηκα
Σε άλλον κόσμο μακριά
Πού ήμουν όταν με ζητούσες
κλεισμένη σε δωμάτιο σκοτεινό
που ήταν ολόκληρη η γη

Κάποτε το φως σου
έγινε μαύρο σημάδι
πάνω από τα κάστρα
κι έπεσε σαν μέδουσα
μαβιά στην παραλία

Είσαι ο μόνος ευγνώμων
για τη ζωή σου, Ήλιε μου
θα ήθελα να με διδάξεις
τη γαλήνη που εκπέμπεις
κι ας έχεις άρρωστη καρδιά

Τυφλή είμαι όταν μένεις
κλεισμένος πεισματικά
πίσω από τα τείχη
και ζυγίζεις τη μέρα
με τη νύχτα
ποια έδωσε περισσότερο πόνο
και ποια αποκήρυξε
μετά βδελυγμίας
τις κρυφές χαρές

Στοιχειώνεις τις νύχτες
στα κάστρα
Τη μέρα χάνεσαι στην ομίχλη
όπως κι εγώ στην ταράτσα
με τα λευκά περιστέρια
Γίνομαι μια μελωδία
θλιβερή
ένα τραγούδι ατονάλ

Είναι σκληρή η ζωή
χωρίς φως
θα ήταν αβάσταχτη
χωρίς τις λέξεις
Ο σκελετός μας φωτίζει
πίσω από τις ακτινογραφίες
Ας υποκριθούμε
πως δεν τον βλέπουμε
Ας παίξει η μουσική
κι οι λέξεις ας χαθούν
για λίγο μόνο
όσο να βγουν
οι πρώτες ακτίνες
να εξορκίσουν το κακό

Από τη συλλογή Η αποκαθήλωση της σκιάς (2012) της Μαρίας Καρδάτου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μαρία Καρδάτου

Μαρία Καρδάτου, Η πόλη

Μάνος Χατζιδάκις, Μια πόλη μαγική (ορχηστρικό) [έργο: 30 νυχτερινά (1983)]

Η πόλη

Η πόλη δε θα αντέξει
Τόσες ανασκαφές
Τόσες αλλαγές
Τόσες πορείες πάνω της
Τόσα νερά υπόγεια
υποθαλάσσιες αρτηρίες
και εκσκαφές αναμνήσεων
Τόσα δηλητήρια
κι αυτοκίνητα να φεύγουν
και να έρχονται δίχως διέξοδο
και φωνές και παρακλήσεις
Και τρένα και εκτροχιασμούς
πάνω στο σώμα της
για ένα κέρμα
για ένα φως που έσβησε
για ένα μήνυμα που δεν ελήφθη
Η πόλη είσαι εσύ
Πόσο να αντέξεις

Από τη συλλογή Αβλαβής διέλευση (2009) της Μαρίας Καρδάτου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μαρία Καρδάτου

Μαρία Καρδάτου: Θερινό σινεμά «Αίγλη»

Λουκιανός Κηλαηδόνης, Τα θερινά σινεμά

Θερινό σινεμά «Αίγλη»

«Κανένα βλέμμα
μέχρι τη νέα σελήνη
να μην αγγίξει
το πρόσωπό σου»
Αναζήτησα το χέρι σου
στο θερινό σινεμά
η θέση άδεια όπως πάντα
εδώ και χρόνια
μ’ ένα κλαδάκι γιασεμί
και μια νέα σελήνη
ν’ αγγίζει το πρόσωπό μου

Από τη συλλογή Αερολέσχη (1997) της Μαρίας Καρδάτου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μαρία Καρδάτου

Γιάννης Καρατζόγλου, Οι κοκόνες της πατρίδας

Σταύρος Ξαρχάκος & Νίκος Γκάτσος, Μπουρνοβαλιά
(τραγούδι: Σωτηρία Λεονάρδου / δίσκος: Ρεμπέτικο (1983)

Οι κοκόνες της πατρίδας

Γύρισα σκονισμένος από το χώμα της πατρίδας με το οπτικό νεύρο γεμάτο ατέλειωτες φυτείες με σύκα, καπνά και παπαρούνες και το σόι ανυπόμονα περίμενε να εμφανίσω τις έγχρωμες αποδείξεις του προσκυνήματος για να δουν πώς ήταν, χρόνια μετά τον χαλασμό, τα σπίτια που αφήσανε, τα μποστάνια, τα αμπέλια στα τσιφλίκια τους, οι μπαξέδες όπου πηγαίναν τσαϊράδα ως έφηβοι, οι μαχαλάδες όπου σεργιανούσανε παιδιά κι αργότερα κάνανε τσάρκες στο μεϊντάνι. Μαζεύτηκε όλο το σόι να δει «τσι φωτογραφίες» και να εξηγήσω λεπτομερώς τι απεικονίζει η καθεμιά. Ήπιαμε καφέ, ακούσαμε στο πικάπ την Μπουρνοβαλιά οπότε εξαντλήθηκε η υπομονή τους και φώναξαν, έλα γιαβρί μου, έλα τζιέρι μου, άιντε πασά μου να μας τα πεις, μας μπαΐλντισες, δεν νταγιαντάμε πα. Λοιπόν, άρχισα να εξηγώ, εδώ είναι το κονάκι του τάδε, πίσω απ’ τον ψηλό αυτό μαντρότοιχο το σπίτι του δείνα, αυτό το σοκάκι οδηγεί καρσί στη φάμπρικα που έμεινε όρθιο μόνο το φουγάρο της, εδώ η πλατεία του χωριού, αυτά τα χαλάσματα το παλιό ταμπάκικο. Κι έπειτα πλάκωσαν οι ερωτήσεις: παίζουν ακόμα αμάδες τα παιδιά; το καρακόλι είναι ακόμα κοντά στην εκκλησιά; φέρνουνε πάντα παιχνίδια στσι γιορτές; κι άλλες κι άλλες… Ήτανε όλες οι θειες παρούσες κι απ’ τα μάτια τους έτρεχε συνεχώς κόκκινη λάβα: η θεία Δωροθέα, η Αυρηλία, η Ευανθία, η Μυρσάνθη, η Μαριάνθη, η Μυρσίνη, η Θελξιόπη, επτά γυναίκες, επτά χήρες. Πού ήταν οι άντρες τους; Ο θείος Σωκράτης, ο θείος Λάζαρος, ο θείος Δημοσθένης, ο αδερφός του ο Περικλής κι οι άλλοι; Σε ποιων ηπείρων και ποιων ουρανών τα καλντερίμια ταξίδευε η ψυχή τους;
Εξαίφνης στα κάγκελα του μπαλκονιού άρχισαν να έρχονται ένα-ένα κάτι αγριοπερίστερα. Άλλα ολόλευκα, άλλα μαυριδερά, άλλα με γκρι φτερούγες. Ζυγιάστηκαν στα κάγκελα κι ήταν σαν να παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον τη συγκέντρωση. Μας κοίταξαν με εμφανή περιέργεια αρκετή ώρα και ξαφνικά, σαν να τους δόθηκε σύνθημα αόρατο, πέταξαν και τα επτά όμορφα περιστέρια ψηλά στον ουρανό…

Από τη συλλογή Εγγραφές κλεισίματος (2017) του Γιάννη Καρατζόγλου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιάννης Καρατζόγλου

Γιάννης Καρατζόγλου, Οι μέρες του ποιητή

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Χρόνε νυχτοπούλι παγερό
(τραγούδι: Μανώλης Μητσιάς / δίσκος: Χειμωνιάτικος ήλιος (1987))

Οι μέρες του ποιητή

[Ενότητα Οι μέρες του ποιητή]

Πέρασε πάλι κάμποσος καιρός χωρίς να έχει γράψει τίποτα
εκτός από κάτι σκόρπιους στίχους περιαστικούς
ασύνδετους ανίσχυρους ανέκφραστους…

Οι μέρες τώρα σπεύδανε τρέχοντας αενάως
ώσπου να ξυριστεί, έφτανε ήδη μεσημέρι
ώσπου να γευματίσει, ο ήλιος έδυε κι άιντε πάλι ερχόταν
η άλλη μέρα, όμοια φευγαλέα και κενή.

Εκείνος διάβαζε πολύ άκουγε το ραδιόφωνο πήγαινε βόλτες
στους κήπους κάθονταν σε καφενεία απόκεντρα
πέρναγε ήσυχα ήρεμα ακύμαντα ακίνητα

ενώ τώρα και οι νύχτες τρέχανε πιο γρήγορα
ώσπου να δει το πρώτο όνειρο γίνονταν μεσάνυχτα
ώσπου να απολαύσει το μεγάλο, το καλό, ερχόταν το πρωί

κουτρουβαλώντας έφευγε πια ο χρόνος απ’ τα χέρια του
κι όλο και πιο κοντά σίμωνε το μεγάλο γεγονός.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009) του Γιάννη Καρατζόγλου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιάννης Καρατζόγλου

Γιάννης Καρατζόγλου, Οι γλάροι της Σμύρνης

Απόστολος Καλδάρας & Πυθαγόρας, Η Σμύρνη
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Μικρά Ασία (1972))

Οι γλάροι της Σμύρνης

[Ενότητα Σκαλομαρία στη μνήμη]

Δεν ήμασταν εμείς που φεύγαμε, μα η ακτογραμμή απέναντί μας: το πλοίον «Πελοπόννησος» έμενε σταθερό ενώ όλοι ατενίζαμε ανεβασμένοι στο άλμπουρο τση πλώρης, πώς μια πατρίδα χάνεται, πώς κρύβεται μες στους καπνούς και ξεθωριάζει η Αγια-Φωτεινή, πώς τα τραγούδια γίνονται βουβές κραυγές κι οι γλάροι της Σμύρνης περιστρέφονται ακολουθώντας τους αφρούς τής έλικας για λίγο κι ύστερα επιστρέφουνε στο Quais τους, πώς σβήνουνε στις στάχτες τα αρώματα από τις τριανταφυλλιές, πώς οι αυλές και οι ταράτσες όπου γλεντήσαμε ανέμελα μια κούφια προσωρινή ελευθερία, γίνονται ίσκιοι, στίγματα και ίχνη, φανταστικά οράματα στην καταχνιά…

Την ίδια ώρα πίσω από τα βουνά, σε ατέλειωτη πορεία ο θείος Αναστάσης για πάντα αιχμάλωτος αμίλητος να τρώει τα χιλιόμετρα της πέτρας, να υπομένει σιωπηλός τη μεγάλη των αιωνίων εχθρών εκδίκηση και να πορεύεται στα βάθη της Ανατολής, δίχως καμιά ελπίδα επιστροφής, με μόνη βεβαιότητα εκείνη του τέλους.

Στην άλλη άκρη της θάλασσας πια, στην άλλη Ελλάδα, στις νέες πόλεις που χτίστηκαν πάνω σε έρημα χωράφια, στη Νέα Σμύρνη, στη Νέα Φιλαδέλφεια, στη Νέα Μενεμένη, στο Νέο Κορδελιό, κάθε σπίτι είχε έναν θείο Αναστάση που τον σταύρωναν κάθε πρωί και κάθε βράδυ οι γιαγιές με τα μαύρα τσεμπέρια μες σ’ ένα σύννεφο καπνών του λιβανιού κάτω απ’ το εικονοστάσι, μπας και γυρίσει, μπας και τες φανερώσει κάποιο σημείο ζωής… μα οι Αναστάσηδες αφανέρωτοι.

Δεκάδες χρόνια αργότερα διοργανώνονται εκδρομές με πούλμαν πολυτελή στα «μέρη μας», τα σύνορα ανοιχτά για κάθε «ξένο» με δολάρια, ξενοδοχεία πέντε αστέρων θεμελιωμένα πάνω στα χωνεμένα κόκαλα των Αναστάσηδων, δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας πατάνε στα παλιά τους κουρασμένα βήματα και οι γιαγιές εκείνες οι μαυρομαντιλούσες χους ήσαν και εις χουν απήλθον, προ πολλού.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009) του Γιάννη Καρατζόγλου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιάννης Καρατζόγλου

Γιάννης Καρατζόγλου, Η υστάτη

Σταμάτης Κραουνάκης, Έπεσε έρωτας
(τραγούδι: Κώστας Μακεδόνας / δίσκος: Έπεσε έρωτας (2003))

Η υστάτη

[Ενότητα Ο καιρός των ερώτων]

Κι ενώ γέρνει στη δύση του ο ήλιος της ζωής του, της έρχεται έρωτας.

Έρωτας ύστατος, τραυματικός, παράξενος σαν οστεοπόρωση, ξέφρενος σαν σουίνγκ
περνάει μέσα από το μεδούλι του αφιονισμένος, πέρα ως πέρα ναρκωτικό
τον περιγράφει ολόκληρο, τον γυροφέρνει όλη τη μέρα εναγωνίως
μια παιχνιδιάρα δύση, εκστατική και γιορτινή σαν αίμα.

Ενώ λοιπόν γέρνει η ζωή του, ορμάει στην αρένα της καρδιάς του ταύρος έρωτας.

Και ξαφνικά ο μπάτσος του κορμιού του εκτινάσσεται ως πολυέλαιος,
η όραση γίνεται οξύτερη στου χαλασμού την ώρα, η αφή από καπνός αναθρώσκων
σπίρτο που καίει το πρωινό του εγερτήριο, μέχρι που στύσεις πρωινές επανέρχονται
πάθος ξεχασμένο, αρχαία ερείπια που αναστηλώνονται υβριδικά.

Όπως στα ματς, που στο τελευταίο λεπτό γίνεται φάση, ένα αναπάντεχο μελέ και
«παίζετε», λέει ο διαιτητής, ο σεντερφόρ παίρνει την μπάλα και σουτάρει
κι ελάχιστα πριν λήξει ο αγώνας μπαίνει το γκολ ενώ οι κερκίδες της ζωής του
σηκώνονται και αλαλάζουν με φρενίτιδα που η ομάδα σώθηκε από τον υποβιβασμό
των γεραμάτων χωρίς νόημα, με την υστάτη αγαπημένη.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009) του Γιάννη Καρατζόγλου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιάννης Καρατζόγλου

Γιάννης Καρατζόγλου, Αλλάζει πόλη

Δημήτρης Παπαδημητρίου & Πέγκυ Στεφανίδου, Αλλάζω πρόσωπα
(τραγούδι: Δημήτρης Μητροπάνος / δίσκος: στης ψυχής το παρακάτω (2001))

Αλλάζει πόλη

[Ενότητα Σκαλομαρία στη μνήμη]

Στο γέρμα τώρα, αλλάζει σπίτι, αλλάζει πόλη, μετακομίζει.
Τι νόημα έχει τώρα πια η εμμονή στις αναμνήσεις
τι απογίνανε εκείνες οι ανεπιστρεπτί παλιές δεκαετίες
τα ραντεβού στο Πεϊνιρλί της Εγνατίας με τη Μαρία
οι νυχτωδίες οι καντάδες της οδού Σαχτούρη
τα ψιλικά του μπαρμπα-Ιωακείμ, οι πάστες στου Λίγδα
της Βενιζέλου η τάβλα με τα καβούρια του κυρ-Παντελή…

Τα μαγαζάκια εκείνα τώρα κλείσανε. Κλείσαν οριστικά.
Καινούρια μεγαθήρια πουλάνε μέρα νύχτα
χορδές με το κιλό και βιομηχανικό πεϊνιρλί κιθάρες γιαπωνέζικες.
Οι γωνιές των δρόμων δεν κρύβουν πια στις κόχες τους παιδιά ερωτευμένα.
Φώτα αναιμικά της Τσιμισκή που φώτιζαν την ατελείωτη βόλτα
το συνεχές πηγαινέλα από τη Διαγώνιο στου Τερκενλή
γίνανε τώρα προβολείς χιλιάδων βατ για αμέτρητα αυτοκίνητα.

Κι οι φίλοι γίνανε τω είδει αγνώριστοι ή φύγαν ένας ένας.
Οι κούκλες συμμαθήτριες σταφίδιασαν και σκέβρωσαν
κίτρινα μάτια ο Στέλιος από τη χοληστερίνη
ο Λάμπρος δύο εμφράγματα, ο Μίμης πέντε μπαϊπάς
ο Μάρκος και ο Νίνος χρόνια τώρα αγέρας.

Λέξεις μόνο για λεξικά: ο πετροπόλεμος οι καταβρεχτήρες
η σκαλομαρία τα σλόου στα πάρτι με βερμούτ,
τόποι που γίναμε άνδρες και γυναίκες πια ανύπαρκτοι: το Σέιχ-Σου
η Ρέμβη η Χαβάη η Κουίντα το Water Lilly η Romantica.
Άλλαξε πρόσωπο η πόλη, δεν είναι πια εκείνη η δικιά του.

Κι αν η Κυψέλη ήταν τόπος αλλωνών, αν η Φυλής
δρόμος μακρύς και άλλων ερώτων κόχη γέννησης
τώρα τις προσεγγίζει δισταχτικά, ψαύει των άλλων τα πάθη
διαβάζει νύχτες και πρωινά τον πηγαίο τους κώδικα

τώρα στο γέρμα τα φαντάζεται δικά του, τα ασπάζεται
σαν νέα πίστη, τα υιοθετεί στη νέα του βρεφοδόχο.

Από τη συγκεντρωτική έκδοση Πηγαίος κώδικας (2009) του Γιάννη Καρατζόγλου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιάννης Καρατζόγλου

Λαυρέντης Μαχαιρίτσας & Μιχάλης Γκανάς, Στα καμένα

Στα καμένα

Μουσική: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας
Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς
Τραγούδι: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας
Δίσκος: Ρίξε κόκκινο στη νύχτα (1933)
[Πηγή για τους στίχους: Διαδραστικά σχολικά βιβλία]

Έλα να πάμε στα καμένα,
στον Υμηττό και στην Αυλώνα,
πουλιά και πεύκα συλλογίσου
ενός καμένου παραδείσου,
δέντρα πού ήτανε φαντάσου
και στη σκιά τους ξεκουράσου.

Έλα και πάρε με μαζί σου
στην κυριακάτικη εκδρομή σου,
βγάλε με στο χλωρό κορμί σου,
στις εκβολές του παραδείσου.

Έλα να πάμε στα καμένα,
δε μας χωράει πια το σπίτι,
έρχονται δύσκολες ημέρες
μουτζουρωμένες σαν Δευτέρες,
έρχονται φλόγες απ’ τα δάση
και μια φωτιά να μας δικάσει,
μέσα στο πύρινό της χνότο,
από τον έσχατο ως τον πρώτο.

Έλα να βγούμε απ’ το σπίτι
ξανά σε δρόμους και πλατείες,
πάρε και τα παιδιά μαζί σου
εδώ, στο χείλος της αβύσσου,
κι άφησε μόνη στο τραπέζι
την τηλεόραση να παίζει,
να δείχνει έγχρωμο τον πόνο
δίπλα σ’ ένα φιλέτο τόνο,
να δείχνει φονικά και φλόγες,
τσόντες, πολιτικούς και ρώγες,
ενώ εμείς θα ’χουμε φτάσει
στο σταυροδρόμι του εξήντα
με τα παιδάκια μας στον ώμο,
για να μας δείχνουνε το δρόμο.

Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη, Τα σημάδια

Μάριος Τόκας & Σαράντης Αλιβιζάτος, Το σημάδι
(τραγούδι: Κωνσταντίνα & Γιάννης Πάριος / δίσκος: Τραγούδια για την Κωνσταντίνα (1987))

[Α’ Μέρος: Ο δραπέτης στο δέντρο (1965-1972)]

Τα σημάδια

Σημάδια
σε μέρη κρυφά
που ανακαλύπτεις το πρωί
όταν πλένεσαι
χαμογελάς στον καθρέφτη
νιώθεις πλήρης
μέχρι την επόμενη συνάντηση.
Τα σημάδια είναι μια αβέβαιη βεβαιότητα.

Από τη συλλογή Ο δραπέτης στο δέντρο (1972) της Λίας Μεγάλου-Σεφεριάδη

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Στις κρύπτες του χρόνου (εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 1997) της Λίας Μεγάλου-Σεφεριάδη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη

Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, Σχήμα πρωθύστερο

Μάριος Τόκας & Σαράντης Αλιβιζάτος, Το σημάδι
(τραγούδι: Κωνσταντίνα / δίσκος: Τραγούδια για την Κωνσταντίνα (1987))

Σχήμα πρωθύστερο

Κι αν κάποιος τολμήσει ν’ απολογηθεί
για όλα τα απρόοπτα και τις παρανοήσεις
κι αν δείξει τη διάθεση
ακόμα και να επανορθώσει
που δεν προέβλεψε για εμάς
κανένα σχέδιο διαφυγής

εγώ και πάλι
θα επικαλεστώ τα λιόδεντρα
απ’ το παραθαλάσσιο σπίτι
όταν τη μελανιά του έρωτα
βουβά χρησμοδοτούσαν
–ανάγωγη, αισθησιακή
δραματικά ανυποψίαστη–

ολόιδια με τη μοναχή
εκείνου του πορτρέτου
που ούτε καν στη φαντασία
του Αλεξάντερ Ιβάνοβιτς υπήρξε
όμως υδράργυρος το σώμα της
και –δίχως όχθη ποταμός– το πρόσωπό της
γλίστρησε
εισχώρησε
δε ρώτησε κανέναν

να απαντήσει σπεύδοντας
σε ερωτήσεις που
δεν έγιναν ποτέ.

Από τη συλλογή Το επιδόρπιο (2012) της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, Ρεζεντά

Λόλα Βώττη, Ρεζεντά (1930)
(τραγούδι: Ορέστης Μακρής / από την επιθεώρηση Παναθήναια του 1931)

Ρεζεντά

Εκείνη:
– Δεν ομοιοκαταληκτούσανε ποτέ
τα λόγια μου με τη φωνή μου.
Κι ήμουν αυτό που αρνιόμουν
ηχώ από βράχια που έπεφταν
ίχνη γεμάτη μιας αφής
που όμως της λείπαν δάχτυλα
– κάποιος μετράει
επάνω στο σεντόνι τα λεφτά του
τα βρίσκει πάντοτε λειψά –
μια επανάληψη αστροφεγγιάς
κι ύστερα πάλι το άδειο

και όταν λέμε άδειο
δεν εννοούμε τη σιωπή
αλλά να ζεις το αταίριαστο
κι άφαντος να ’ναι ο κήπος.

Εκείνος:
– Μην παραδίνεσαι, μικρή μου Ρεζεντά
ανέλπιστα κάποια στιγμή
τα αδύνατα μπορούν να γίνουν δυνατά
κι ας αναβοσβήνει σταθερά τα φώτα της
η ηλικία του καθρέφτη
–θα λήξει κάποτε κι αυτή
σύντομη σαν διήγηση
με έκβαση προβλεπόμενη–
κι ας είναι αφηρημένοι οι δικαστές
και σιωπηλοί οι άγιοι μες στα εορτολόγια.

Η απάντηση θά ’ρθει μια βραδιά
όταν οι επιζήσαντες σχίσουν μεμιάς
του κόσμου όλα τα σεντόνια
– τι θάβρουν τότε
να φορέσουν τα φαντάσματα
ποια τύψη θα εφεύρει ο θάνατος
για να μας διεκδικήσει;

Εκείνη:
– Μα τι κουβέντες, κύριε
τι απερισκεψία
κι αν όσα αισιόδοξα μου υπόσχεστε
αίφνης πραγματοποιηθούν
–για τα σεντόνια, λέω, τα σχισμένα–
τότε όλο αυτό το θέατρο σκιών
πού θα παιχτεί
κι εμείς που ως γνωστόν
φοβόμαστε το χιόνι
χωρίς μία παράσταση

πώς θα περάσουμε το απόγευμα
πριν τη Μεγάλη Νύχτα;

Από τη συλλογή Το επιδόρπιο (2012) της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου: Ήταν ένα μικρό καράβι…

Σταμάτης Κραουνάκης & Λίνα Νικολακοπούλου, Παιδικά παιχνίδια
(τραγούδι: Γιώργος Μαρίνος / δίσκος: Στον αστερισμό της Μέδουσας (1984))

Ήταν ένα μικρό καράβι…

Πέρα από κάθε υπολογισμό και φαντασία
κατώτεροι των περιστάσεων φανήκατε.
Κι ας είχατε στα χέρια σας
ραβδάκι δυόσμου, τεχνητές αναπνοές
και κάνα δυο ζαχαρωτά.

Πλησιάσατε σαν λυτρωτές
κι αφού κερδίσατε
τη δύσπιστη καρδιά μας
αποσυρθήκατε σε μια γωνιά
και ρίξατε σφυρίζοντας τον κλήρο

«… να δούμε
ποιος, ποιος, ποιος θα φαγωθεί
να δούμε
ποιος, ποιος, ποιος θα τα φυλάει…»

Ποιος;
Μα, φυσικά, εγώ
κι όχι μόνο τα νώτα μου
αλλά τα ρούχα, τα γραφτά
τα μυστικά μου
και ό,τι άλλο θα μπορεί να φυλαχτεί.

Άσε που από δω κι εμπρός
θα ανοίγω –ακόμη και στο τρένο– τα παράθυρα
και τότε
όλες οι ανατριχιαστικές λεπτομέρειες
θα γίνονται αμέσως παρελθόν
θα μεγαλώνουν μονομιάς οι νύχτες που έσφαλα
και το ξημέρωμα θα ναυαγεί
σαν πυροβολισμός που ματαιώθηκε

ενώ εγώ
θα ανεβαίνω ατάραχη
μια σκάλα από αναβολές
προτιμώντας για τρόπαιο
μια λέξη άγνωστη τελείως σ’ εσάς
από έναν κήπο με νάνους
και βαρετά θαύματα.

Από τη συλλογή Το επιδόρπιο (2012) της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου: Επίσκεψη I

Επίσκεψη I

Αρπαγμένος καθώς ήταν ο καιρός
από το φως μιας κάμαρης κλειστής
σκέπασε με το σώμα του
κήπους και λόγια και φεγγίτες
κι όπως σκοτάδι παλαιό
φύσηξε ρίγος στις κλειδώσεις μου
είσαι η διήγηση ενός κλάματος
μου είπανε
γυαλί και κρότος μακρινός
μουσείου αίθουσα που εκτίθενται
απίστων προσευχές.
Μισή ζωή θα κατοικείς
σ’ ένα κομμάτι πάγου που επιπλέει
κι άλλη μισή
θ’ ανοιγοκλείνεις παρενθέσεις
–παράγουν ήχο ανώτερο
κι απ’ του ακορντεόν–

«Πόσο λυπάμαι
τα χρόνια που πήγαν χαμένα
πριν να γνωρίσω εσένα…»

Κώστας Γιαννίδης – Βασίλης Σπυρόπουλος & Πάνος Παπαδούκας, Πόσο λυπάμαι (με τη Σοφία Βέμπο, 1939)

Και τέρμα πια η χρυσόσκονη
πάνω στις γρατζουνιές
άσ’ τη ν’ ανθίσει σαν μανόλια την πληγή
να φοβηθούν οι άγγελοι
και τα μεγάλα έντομα
πίσω απ’ τις τζαμαρίες.

Μα, προπαντός, μην ξεγελιέσαι.
Δε ζωντανεύουν οι αστερίες
γονατισμένη επί ώρες στα σανίδια
θάλασσες να φυτεύεις με φύκια και βυθούς.
Χρειάζεσαι, να μη σου πω, ακόμα και πνιγμένους.

«Και η βάρκα γύρισε μόνη
δίχως μέσα τον ψαρά…»

Τώνης Μαρούδας & Θάνος Σοφός, Και η βάρκα γύρισε μόνη (με τον Τώνη Μαρούδα, το Τρίο Μπελκάντο και την Εύα Στυλ, 1957)

Το γέλιο σου λοιπόν
είναι όλο κι όλο το ταξίδι
τα σκοτεινά σου υπόγεια με τα υγρά χωράφια
–μικρά κορίτσια κουρεμένα
παίζουν εκεί κυνηγητό
και των ασθενοφόρων τις σειρήνες
προσποιούνται–

το γέλιο σου
μόνον αυτό
που ανάβει τα πολύχρωμα βιτρό
στα βλέφαρα των αποκοιμισμένων.

Από τη συλλογή Το επιδόρπιο (2012) της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, Ανθρωποπαγίδες

Μίκης Θεοδωράκης & Κώστας Τριπολίτης, Στη νύχτα δοσμένος
(ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη / δίσκος: Ο επιβάτης (1981))

Ανθρωποπαγίδες

Άκουσέ με:
την ώρα που στα πεζοδρόμια
θα λαμπαδιάζουν οι σκιές
κι οι αρετές μες στα κουφάρια τους
θα απειλούν τα όνειρα
στην ενδοχώρα του θανάτου θα εισβάλω
ν’ αχρηστευτούν εξ άπαντος
οι ανθρωποπαγίδες

στην ανθισμένη ασχήμια τους
χάδια απ’ το σκόρο φαγωμένα
και μισθωμένοι θρηνωδοί του εφήμερου
που μάλλον
δεν αγαπήθηκαν ποτέ

κι όταν το άρρωστο παιδί
κάψει όλα τα σπίρτα του
το μουσείο των αζήτητων αποσκευών
θα πυρπολήσω
έγγραφα επαπειλούμενων αναχωρήσεων
και πράξεις θανάτου ανυπόγραφες
κι έπειτα
ας παραχώσει κάποιος
αυτόν τον άγνωστο νεκρό
που ξενυχτά στο στέρνο μου
θέλω να κοιμηθώ
και μ’ εμποδίζει.

Από τη συλλογή Όροφος μείον ένα (2008) της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου