Μ' αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ' τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια… [Νίκος Χουλιαράς]
Ο βίος του λευκά σεντόνια,
θαρρείς δεν κουλουριάστηκαν κουρασμένα σώματα,
δεν αιμορράγησαν όνειρα,
ούτε κλάψανε ουτοπίες,
αλώβητη διατηρεί την αφέλεια ποιητή,
ενώ αποπνέει τραχύτητα πλάσματος
που ’σφιξε γερά το χέρι του θανάτου.
Άνθρωπος;
Μόνος
Από την προς έκδοση συλλογή Άλλη ζωή (2008) της Μαρίας Ψωμά
Ντίνος Χριστιανόπουλος & Σταύρος Κουγιουμτζής, Έλα ν’ ανταλλάξουμε
(τραγούδι: Βίκη Μοσχολιού / δίσκος: Όταν σε περιμένω (1979))
Με κατάνυξη
Έλα να ανταλλάξουμε κορμί και μοναξιά.
Να σου δώσω απόγνωση, να μην είσαι ζώο,
να μου δώσεις δύναμη, να μην είμαι ράκος∙
να σου δώσω συντριβή, να μην είσαι μούτρο,
να μου δώσεις χόβολη, να μην ξεπαγιάσω.
Κι ύστερα να πέσω με κατάνυξη στα πόδια σου,
για να μάθεις πια να μην κλοτσάς.
Από τη συλλογή Ανυπεράσπιστος καημός (1960) του Ντίνου Χριστιανόπουλου
Πώς έφυγες απ’ τη ζωή μου έτσι
και ούτε κλαίω ούτε καν σε συζητώ
σ’ έχω αποκλείσει και από τη μνήμη μου σ’ έχω σβήσει για πάντα
και ό,τι αγάπησα από σένα τώρα το πετώ
Μόνο που τα βράδια σαν τον τρελό
μες στα μπαρ κυκλοφορώ και απορώ
το πρόσωπό σου δεν μπορώ να θυμηθώ και θέλω
όλα αυτά τα βράδια να σ’ αγαπήσω πάλι απ’ την αρχή, μωρό μου
μα δεν έχω άλλη αντοχή
Πώς έγινε και δεν μ’ ενδιαφέρει
σε ποιες αγάπες την αγάπη μου ξοφλάς
σ’ έχω διαγράψει κι άλλη πορεία έχω χαράξει, καρδιά μου
και ό,τι τράβηξα από σένα τώρα το τραβάς
Μόνο που τα βράδια σαν τον τρελό
μες στα μπαρ κυκλοφορώ και απορώ
το πρόσωπό σου δεν μπορώ να θυμηθώ και θέλω
όλα αυτά τα βράδια να σ’ αγαπήσω πάλι απ’ την αρχή, μωρό μου
μα δεν έχω άλλη αντοχή
Μικρός, έξω απ’ τα ακραία σπίτια του χωριού,
συνήθιζε να κολλάει τ’ αυτί του
δίπλα στις ρίζες της οξιάς
για ν’ ακούσει το προμήνυμα
του μοναδικού λεωφορείου,
που έφερνε τους επιβάτες,
κάθε απόγευμα,
από τη «σκάλα» στο χωριό,
τις εφημερίδες, τον πάγο,
την ασετιλίνη… Έφυγε μετανάστης
για το Βέλγιο. Παλιότερα
είχε φύγει ο πατέρας του, με το Δημοκρατικό Στρατό,
στο δεύτερο αντάρτικο,
κι εγκαταστάθηκε στην Τασκένδη.
Χρόνια πέρασαν ώσπου ν’ ανταμώσουν
πατέρας και γιος. Κάποτε βρέθηκαν
στο Έσεν, στη Δυτική Γερμανία.
Ο γέρος του τον ρώτησε τι έκανε, πώς ζούσε.
Όσο και να άλλαζε σταθμούς,
του είπε, στο τρανζίστορ, η βελόνα του
κολλούσε στην πατρίδα, καθώς μικρός
συνήθιζε να κολλάει τ’ αυτί του
στο χωματόδρομο, να δει αν έρχεται το λεωφορείο.
Είκοσι δύο χρόνια είχαν ν’ αγκαλιαστούν.
Πριν χωρίσουν, «υποσχόμενοι αμοιβαίως
ν’ αλληλογραφούν, γιατί τώρα που πιάσαν επαφή
δεν έπρεπε, βεβαίως, να τη χάσουν»,
ο πρώην αντάρτης ρώτησε: «Και το χωριό;»
«Όπως τ’ άφησες. Μόνο που ασφαλτόστρωσαν
τη δημοσιά και δεν ακούγεται πια
ο θόρυβος του λεωφορείου». Αυτό του έφτανε.
Έμαθε επιτέλους μια λεπτομέρεια συγκεκριμένη.
Από τη συγκεντρωτική έκδοση Βασίλης Βασιλικός: Τα Ποιήματα (2006)
Γιώργος Ζαμπέτας & Δημήτρης Χριστοδούλου, Ο χωρισμός
(ερμηνεία: Βίκη Μοσχολιού / δίσκος 45 στροφών του 1965)
Χωρισμός
Ήρθες και τίποτα δεν άντεξε πλάι σου
Έφυγες και τίποτα δε χάθηκε μαζί σου
Στα χέρια μου κρατώ και την ελπίδα και τη μνήμη σου
Το αίμα μου περνάει μέσ’ από σένα
Μοίρασα τον ίσκιο μου με σένα
Τίποτα δε μου λείπει∙ γιατί τίποτα δε χάθηκε μαζί σου.
Από τη συλλογή Δίχως κιβωτό (1951) του Πάνου Θασίτη
Σύνθεση:Σταύρος Ξαρχάκος Στίχοι:Λευτέρης Παπαδόπουλος Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος & Λάκης Καρνέζης Τραγούδι:Βίκη Μοσχολιού & Μιχάλης Ιωαννίδης Δίσκος:45 στροφών [Columbia SCDG 3466] του 1964 (στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Δε σου χρωστάω τίποτα» (Στ. Ξαρχάκου & Λευτ. Παπαδόπουλου))
Παλικαράκι που ’λιωσα
στο συναπάντημά σου
να ’ταν και να ’πιανε η ευχή
να διάβαζε η καρδιά σου
στ’ αχείλι μου τ’ αφίλητο
κάθε καημό μου αμίλητο
Να ’ταν κοντά σου νά ’ρχομουν
δούλα με θες, κυρά σου
να σου ’τοιμάζω το ψωμί
να πας για τη δουλειά σου
και να ρωτώ στην έννοια σου
στα μάτια τα μελένια σου
Να καρτερώ στην πόρτα μας
βραδιές και μεσημέρια
για μια δροσιά στο στόμα σου
στα κουρασμένα χέρια
πώς θα κρυφοκαμάρωνα
και θα σε γλυκομάλωνα
Σύνθεση:Απόστολος Καλδάρας Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος & Λάκης Καρνέζης Τραγούδι:Βίκυ Μοσχολιού Δίσκος:45 στροφών [HMV 7PG3572] του 1966 (στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Ποδαράδες και Κοκκινιά» (Απ. Καλδάρα))
Μες στη ζωή μας την πικραμένη
όλα είναι γραφτά
κλάψε, καρδιά μου, τα όνειρά μου
που χάνονται κι αυτά
Στην ερημιά μου, φτωχή καρδιά μου
κράτα γερά κι εσύ
με αναμνήσεις τώρα θα ζήσεις
αυτά έχει η ζωή
Σύνθεση:Απόστολος Καλδάρας Στίχοι:Γιώργος Σαμολαδάς Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος & Λάκης Καρνέζης Τραγούδι:Βίκη Μοσχολιού Δίσκος:45 στροφών [HMV 7PG3575] του 1966 (στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Μεγάλος είναι ο Θεός» (Απ. Καλδάρα & Ευτ. Παπαγιαννοπούλου))
Με μαρμαρένια τα σκαλιά
θα κτίσω εκκλησιά
εκεί που πρωτοφίλησα
τα χείλη σου τα αγνά
Για σένανε που έγινες χαρά και ξαποσταίνω
στον κάθε μου ανήφορο πνοή για ν’ ανασαίνω
εκεί για σένα, αγάπη μου, μονάχη θα πηγαίνω κάθε δειλινό
Για σένανε που έγινες χαρά και ξαποσταίνω
στον κάθε μου ανήφορο πνοή για ν’ ανασαίνω
εκεί για σένα, αγάπη μου, μονάχη θα πηγαίνω και θα προσκυνώ
Και στην αυλή της εκκλησιάς
θα σπείρω ένα δεντρί
να μας θυμίζει, αγάπη μου
το πρώτο μας φιλί
Για σένανε που έγινες χαρά και ξαποσταίνω
στον κάθε μου ανήφορο πνοή για ν’ ανασαίνω
εκεί για σένα, αγάπη μου, μονάχη θα πηγαίνω κάθε δειλινό
Για σένανε που έγινες χαρά και ξαποσταίνω
στον κάθε μου ανήφορο πνοή για ν’ ανασαίνω
εκεί για σένα, αγάπη μου, μονάχη θα πηγαίνω και θα προσκυνώ
Ποιος θα με βγάλει απ’ τον πόνο
το μαύρο πόνο που με πνίγει
απ’ το μυαλό μου δε θα φύγει
το πρόσωπό σου το γλυκό
ποιος θα με βγάλει απ’ τον πόνο
που μοιάζει όνειρο κακό
Στης ζωής μου τον Απρίλη
μ’ άφησες μονάχη
κι η χαρά μου έχει φύγει
πια δε θα ξανάρθει
στης ζωής μου τον Απρίλη
μ’ άφησες μονάχη
Πού θα ξανάβρω τη γαλήνη
τα όνειρά μου τα χαμένα
ποιος θα βρει βότανο για μένα
να μου γιατρέψει την πληγή
πού θα ξανάβρω τη γαλήνη
τώρα που έφυγες εσύ
Στης ζωής μου τον Απρίλη
μ’ άφησες μονάχη
κι η χαρά μου έχει φύγει
πια δε θα ξανάρθει
στης ζωής μου τον Απρίλη
μ’ άφησες μονάχη
Πέντε χρόνια με γυρίζεις από δω και από κει
και το ψέμα έχει φτάσει μέχρι την Αμερική
πέντε χρόνια με τρενάρεις
πες μου πότε θα με πάρεις
σε ρωτάω και το ρίχνεις στην τρελή
Πέντε χρόνια άλλα λόγια, πως δεν έχουμε λεφτά
σταματήσαν τα ρολόγια, βαρεθήκανε κι αυτά
ραντεβού όλα τα βράδια
αγωνίες, χτυποκάρδια
έχω βάλει στο κεφάλι μου μπελά
Πέντε χρόνια πασατέμπο, σινεμά κι αναβολές
πέντε χρόνια σε ρωτάω μα εσύ άλλα μου λες
πέντε χρόνια μανουβράρεις
πες μου πότε θα με πάρεις
άκου, φίλε, θα σου φύγω και θα κλαις
Σταύρος Ξαρχάκος & Νίκος Γκάτσος, Εμείς που μείναμε
(τραγούδι: Βίκη Μοσχολιού & χορωδία / δίσκος: Νυν και αεί (1974))
Καθώς μέσα στο χρόνο προχωρείς
Καθώς μέσα στο χρόνο προχωρείς και βλέπεις
μέρα τη μέρα να πληθαίνουνε τα ερείπια,
να πέφτουν ένα ένα τ’ αγκωνάρια
που απάνω τους είχες χτίσει τη ζωή σου,
καταλαβαίνεις ολοένα πιο πολύ, διδάσκεσαι,
πως μόνο εσύ τον ορίζεις το χώρο σου:
είναι δικά σου τούτα τα ερείπια κι είσ’ εσύ
που πρέπει να σηκωθείς, να πάρεις
νερό και λάσπη, με τα ίδια
υλικά να ξαναχτίσεις τους τοίχους σου.
Τώρα που βλέπεις καθαρά, που ξέρεις επιτέλους
πως από πουθενά βοήθεια δεν μπορείς να περιμένεις.
Από τη συλλογή Περιγραφή εξώσεως (1960)
Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Ανέστης Ευαγγέλου, Τα ποιήματα (1956-1986) [Θεσσαλονίκη, εκδ. Παρατηρητής, 1988)
Σταύρος Ξαρχάκος & Νίκος Γκάτσος, Εμείς που μείναμε
(τραγούδι: Βίκη Μοσχολιού / δίσκος: Νυν και αεί (1974))
[Ενότητα Τρία ποιήματα (1947-1948)]
Ελληνική γη
Ανασκαλεύω τη στάχτη των προγόνων
Ψάχνω να βρω την κρυφή γωνιά, τους μυστικούς διαδρόμους
Μέσα από σωριασμένες νύχτες κι αυγές με δέντρα που στέκουν
Σηκώνοντας το πένθος του καιρού, την ηλικία του ήλιου,
Φυλάγοντας παλαιές βροχές, γενεές αηδόνια στις κόγχες των φύλλων,
Ακίνητα, χωρίς να σαλεύουν στα κλώνια των κελαϊδισμών,
Που έγιναν πέτρινος ήχος.
Στάχτη βαριά, χώμα ιερό, χώμα θρέμμα τ’ ουρανού,
Ζυμωμένο με πορφυρές ανοίξεις, με σεμνές πτυχές, ωραία μαλλιά και τρόπαια του θανάτου,
Σεντόνι της αξύπνητης φθοράς, της ομορφιάς πληγή, ρωγμή του νερού, δίψα του σύγνεφου,
Που το βαστούν στις φούχτες των οι ελεύθερες ψυχές να φυτέψουν τον ύπνο,
Που τα κρυμμένα κόκαλα των νεκρών ξυπνούν να θρέψουν τον τελευταίο καπνό τους,
Όταν φυσάει κακός βοριάς και ξεριζώνει τα σπίτια.
Ποια νύχτα μπορεί να σβήσει τα ονόματα στους λάκκους των θεών,
Να μαράνει τα λουλούδια των βράχων που τα ’χει ανοίξει ο θάνατος.
Αν βουλιάξουν οι τάφοι, θα μείνουν φωνές,
Ομιλίες ίσκιων, που βγαίνουν τις νύχτες να πατήσουν γη,
Να σηκώσουν μια γνώριμη πέτρα και να την έχουν απάνω τους
Να τους βαραίνει τη διάφανη μορφή να θυμούνται το σώμα,
Το αγαπημένο σώμα από λάσπη και άνεμο, θαλασσινό βυθό κι άγνωστη μέρα,
Και μ’ ένα καραβιού ελαφρό σκαρί μες στην καρδιά του.
Γη, που σε σκάβουν τα κοιμητήρια του καιρού και τ’ ανέμου,
Με το παντοτινό φθινόπωρο των ερειπίων, το κλίμα της αφθαρσίας.
Τα παιδιά, τα νέα παιδιά σου, είναι γεμάτα θάνατο,
Σκιά θανάτου, και μπορούν και παίρνουν τα ίχνη του δίχως να τρέμουν,
Με μιαν υπόκωφη βοή που πολλαπλασιάζει το βήμα τους σε άπειρες κρύπτες
Κι είν’ η καρδιά τους σαν ένα νησί από λωτούς και πικροδάφνες κι αλλοτινά πουλιά που ταξιδεύει
Και το χαμόγελό τους ένας παλιός σπασμένος καθρέφτης που θυμάται.
Αιώνια παιδιά, σώματα ελαφρά με τη φτενή τη σάρκα,
Και με τις διάφανες ψυχές π’ ανάβουν με το τίποτα.
Ποιο αδυσώπητο φτερό, ποιο μάτι σάς έχει χτυπήσει
Κι έχετε πίσω σας πλήθος σκιές, σπίτια μικρά, τάφους απλόχωρους,
Και γύρω γύρω θάλασσα και χρόνο, χρόνο και θάλασσα και μακρινό ουρανό.
Από τη συγκεντρωτική έκδοση Γ. Θέμελη Ποιήματα I (1969)
