Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Ωτακουστής της γλώσσας των χεριών

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Το κλειδί

Το κλειδί

[Ενότητα Το κλειδί]

Είναι ένα φίδι μαγικό
άχρονης χώρας
Ευθυτενές δεν κουλουριάζεται ποτές
ούτε ελίσσεται
Δεν κάνει πιρουέτες
το δέρμα του στιλπνό
οι μύες από ατσάλι
Η γλώσσα του διχαλωτή
σκαλίζει σχετικότητας σκαλιά
σωρεύει σκότους αποχρώσεις
Η μία διχάλα φλόγα του χάους του χαμού
κλειδώνει πόρτες και παράθυρα
Η άλλη από βελούδο
βγάζει το δέρμα του φιδιού
κι ορθώνεται ο πρίγκιπας
Τότε ανοίγουν χίλια παράθυρα
στον άνεμο λικνίζονται κουρτίνες
γίνονται ουράνια σώματα
Τότε μέσα απ’ τη γλίτσα στάσιμων νερών
σμήνος γυρίνων εφορμά
και πώς κουνάνε την ουρά
Τότε κι εγώ μυροδοχείο γίνομαι
γαζία συγκατάβασης

ψάχνω το αντικλείδι

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Τιμής ένεκεν

Τιμής ένεκεν

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Μια ζωή δούλευε τον χαλκό
Χτυπούσε σμίλευε γυάλιζε
Στο γηραλέο πρόσωπο
Πατίνα υποδόρια

Εγχάραξε βρύα
Τιμής ένεκεν

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Συνθήκη ματαίωσης

Συνθήκη ματαίωσης

[Ενότητα Απόγονος της Ωκυρρόης]

ήμουν ένα κίτρινο
πουλί
σαν κι αυτά που ζωγράφιζε
ο Modigliani
Μίλτος Σαχτούρης, «Η ιστορία ενός παιδιού»

Μάνες σε συνθήκη ματαίωσης ενδέχεται να θηλάζουν
όμως στον κύκλο με την κιμωλία ενδίδουν αμαχητί
Η τροφός αρπάζει το βρέφος το ταΐζει στόμα με στόμα
το επιδεικνύει τρόπαιο το πετά πέτρα σκανδάλου
Στις διαμάχες το παίζουν μπαλάκι του πινγκ πονγκ
ενοχές καταγράφουν στο δέρμα μαβιές αποχρώσεις
Η ηττημένη ζωγραφίζει πάνω του οργίλες παλάμες
του θολώνουν τα χρώματα μεταμορφώνεται στρείδι
Προσπαθεί να σβήσει στο κύμα υποδόρια στίγματα
υποδύεται βράχο σε μεγάλες καταφεύγει χίμαιρες

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Ποιος είπε

Ποιος είπε

[Ενότητα Απόγονος της Ωκυρρόης]

Ας μην το κρύβουμε
διψάμε για ουρανό!
Μίλτος Σαχτούρης, «Το ψωμί»

Παράθυρα ανοιχτά
Πρόσωπα χωρίς προσωπεία
Μειδιάματα ασβέστη οι αυλές
Σε χωμάτινους δρόμους παιδιά
Ανασηκώνουν εγγύτητας σκόνη

Ποιος είπε εύκολο το πλησίασμα

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Πέτρες βαριές

Πέτρες βαριές

[Ενότητα Απόγονος της Ωκυρρόης]

Γι’ αυτούς που πλήγωσα
Που πρόδωσα
Που δύσκολη στιγμή εγκατέλειψα
Πολύ λυπάμαι
Τους ξεγραμμένους
Όσους απ’ την αυλή μου
Σαν αγριάδα βίαια ξερίζωσα
–σκληρό κι ανώριμο θα πείτε
τόσο για μένα όσο και γι’ αυτούς
κι οδυνηρό μα αναπόφευκτο–
πέτρες βαριές στο στήθος
τους κουβαλώ διαπαντός εντός μου

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Οι φωνές

Οι φωνές

[Ενότητα Απόγονος της Ωκυρρόης]

Άπειρες εκκωφαντικές φωνές
πολλά τα ψιθυρίσματα
Άλλοτε κεντρί άλλοτε μέλι
άλλοτε ανούσια άλλοτε πεμπτουσία
άλλοτε ακούς άλλοτε κωφεύεις
Κάποιες φορές αφουγκράζεσαι
συχνά κοκορεύεσαι ανεπιτυχώς
υποδύεσαι πως τάχα είναι δική σου
Μα νιώθεις πως καταχωνιάστηκε
μορφάζει αλλόκοτα απωθημένη
Μόνο νύχτες σιωπής ακύμαντες
–αλήθεια τι μαρτύριο ας ήταν
ἦχοι ἀπὸ τὴν πρώτη ποίηση τῆς ζωῆς μας–
άξαφνα ανασύρονται οι στριγκλιές
εκείνου του απαρηγόρητου παιδιού
Βουκέντρες σε τρυπούν ανάλγητα

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Ο τύμβος

Ο τύμβος

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Καταβύθιση αιώνων εγείρεται μυστηριακά
Επικαλύπτουν πολυεπίπεδα νεφελώματα
Ο Λέων έκπτωτος μετοίκησε παρόχθια
Σε κατατονία οι ενταφιασμένοι ένοικοι
Μηρυκάζουν μνήμη στα οστέινα στόματα
Σφαλιστές αχιβάδες τα άσαρκα χείλη
Φυλάγουν καλά τα αρχαία φωνήματα
Οι κόγχες αόμματες γομωμένες φως
Αναμοχλεύουν ανάκτηση ταυτότητας
Οι σφίγγες σιωπούν αινιγματικά
Η κεφαλή αστράφτει παρακείμενη
Το πρόσωπο δύσθυμο μειδιά ενορμήσεις
Καρυάτιδες υποβαστάζουν το εποικοδόμημα
Η Περσεφόνη καθηλωμένη στο δάπεδο
Σκηνοθετεί διαφυγή απ’ τον Άδη
Ο Τύμβος κοσμικού Όλου απείκασμα
Ορθώνεται να αναλάμψει στα πέρατα
Τόπους ανοίκειους λαμπρύνουν σπαράγματα
Φτερούγες διάσπαρτες στους ανέμους
Η έλευση θάμβους σε αργία αναμένει
Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα

Για να δεις θέλει να εγκύψεις στα σκότη
Γερό πάτημα να προσπελάσεις την Πύλη

Μύστες ανιχνεύουν μηνύματα

τας θύρας, τας θύρας· εν σοφία…

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Ο σώζων εαυτόν

Ο σώζων εαυτόν

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Ψαχούλευε τον κάδο
Στο καρότσι απορρίμματα
Και μια σακούλα κάρβουνα
Προσπέρασα αδιάφορα
Προσωπείο επιβεβλημένο
Δεν ενδείκνυνται αντιδράσεις
Προπάντων διακριτικότητα
Έτσι κι αλλιώς τι
Ο σώζων εαυτόν…

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Νηρόν ύδωρ

Νηρόν ύδωρ

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Είναι καιρός η αφελής ηθική της πραγματοποίησης τελειότητας να κάνει τόπο στην απαιτητικότερη ηθική της ευθύνης.
Χανς Γιώνας, Η αρχή της ευθύνης

Μια διψασμένη θάλασσα λουφάζει εντός μου
κάποιες φορές φουρτούνες φέρνει ενύπνιες
Φουσκώνει κύματα, φτάνει στην επιφάνεια
αγγίζει τη στεγνή μου μάσκα
μεταμορφώνεται ρυάκι
Βουτώ βρέχω το πρόσωπο τον αυχένα
νίβομαι καθρεφτίζομαι
αφουγκράζομαι κελάρυσμα αρχαίο
Απότομα ξυπνώ πετιέμαι έντρομη
αφυδατωμένα θρύμματα
διαγράφονται υποδόρια όλων τα πρόσωπα
Ηχούν υπόκωφα μουρμουρητά ψαλμοί απόκοσμοι
νεύματα αλλοπρόσαλλα παραληρούν οι λέξεις
Σαύρες συρόμαστε σρρρρρρρ
πομπή ατέλειωτη μυρμήγκια σε κάθοδο μυρίων

Αλήθεια η λιτανεία χρεώνεται;
Μονο-πωλείται το νερό;
Χωρά η πηγή σε πλαστικό μπουκάλι;
Ποιοι καταπίνουν τη βροχή;
Και πώς στεγνώνουν σύννεφα;
Ο Αϊ-Λιας λένε καταποντίστηκε
νέφη οι προφητείες του μυθεύματα
Οι Νηρηίδες όνειρο, άφαντος ο Νηρέας
Γυρίνοι γυροφέρνουν στέρνες στεγνές
απολιθώματα δεινοσαύρων διψάμε ΝΗΡΟΝ ΥΔΩΡ*

Μια θυμωμένη φάλαινα πλέον με κατοικεί
θλίβεται ξεβράζει λύματα πετρέλαια βαρέα μέταλλα
ψάρια νεκρά βρεφών βαφτιστικά σκουφιά κουφάρια ανέστιων
Μετρά μ’ απόγνωση ραγισματιές παγόβουνων
βρυχάται χολή τα φυτοφάρμακα

Μια θυμωμένη φάλαινα πλέον με κατοικεί

*Νηρόν ύδωρ: φρέσκο νερό

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Μίλα

Μίλα

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Το εβδομήντα οκτώ (’78) είδα συντρίμμια σάρκινα
τ’ ογδόντα επτά (’87) αίφνης σαν θερινή νεροποντή
με τα σανδάλια στο χέρι ήρθα πλάνης του Βορρά
Κατακλυσμός να πνίγεσαι σε τσιμεντένιο δάσος
στα ψηλά αυλίζονταν κρεμάμενα εκμαγεία
Ασύνειδη κυτταρική καταγραφή ανέσυρε
κηλίδες μνήμης ανήλεου αποδεκατισμού
μου φανερώθηκαν φρίκης απολυμαντήρια
Έναν πουλίν εμοιρολόινεν κι έκλαιεν κι έλεεν
«μέρ έρθαμε μερ ερούκσανεμασε σα τσαμούρε
Καλομερέας τ’ αλυκά ση δάκρεμουν την άκρεν
ενέσπαλεν μας κι ο Θεγόν κι εμάς θα τσατσαλίζνε»*
Κρίνα χλωμά που έσβησαν στις στάχτες του Άουσβιτς
αναδύονταν ενύπνια απωθημένα μύρα
Εκείνοι μοιραίοι βυθίζονταν να αναβαπτιστούν
στο «Ουζερί Τσιτσάνης» στ’ «Αμπελάκι» «Στα κούτσουρα»
σε ολονύχτιες ωδές σε υμνούσαν νύμφη αφρόλουστη
Σ’ είπαν ερωτική κι εσύ ξεγύμνωσες τα στήθη
στρώθηκες ν’ αφανίσουν της ζωής τον Ερωτικό
μα σμάρι μελισσών ζουζούνιζαν ζζζζει και Ζει
Και πώς να μη σε αγαπώ γέννημα συ του Κάσσανδρου
αδελφή του Μέγα Αλέξανδρου Θεσ-Σαλών-Νίκη
κι εμείς απόγονοί σου κατ’ εικόνα και ομοίωση
Κόρη πολύπαθων φυλών νουνίζς κιγονουσιεύς τιδέν κι λες**
κρύβεις πληγές κι η σιωπή βάσανος –σε ικετεύω– μίλα

* Ένα πουλί μοιρολογούσε κι έκλαιγε κι έλεγε
«πού ήρθαμε πού μας πετάξανε μέσα στις λάσπες
στ’ αλμυρά της Καλής μεριάς (Καλαμαριάς) στου δάκρυ μας την άκρη
εμάς κι ο θεός μάς ξέχασ’ αυτοί θα μας διαλύσουν»
**σκέπτεσαι δεν μιλάς δε λες τίποτα

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Μια γυναίκα

Μια γυναίκα

[Ενότητα Το κλειδί]

Μια γυναίκα είναι η Ποίηση
Χιλιόχρονη ελιά με άγγιγμα παιδίσκης
Μία γυναίκα που αμείλικτα ραπίζει το άδειο
Ανεμοδαρμένη στέπα σε χειμώνα παγερό
Μια γυναίκα ένα δέντρο με ρίζες για κλαδιά
Βλασταίνει βαθιά κι αστράφτει στο σκοτάδι
Μία γυναίκα είναι μια Πηνελόπη
Υφαίνει και ξεϋφαίνει το υφάδι
Μία γυναίκα μια διψασμένη θάλασσα
Μια Αριάδνη κρατά τον μίτο διά παντός
Μήτρα και φως παλεύει ακατάπαυστα
Να ανασύρει την Περσεφόνη από τον Άδη

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Μέσα σε γήπεδα

Μέσα σε γήπεδα

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Μέσα σε γήπεδα εθνικά
μας κόλλησαν στο στήθος
την κόκκινη σφραγίδα
Σημαδεμένα αρνιά
στο τραπέζι του Πάσχα
Αμνοί εμείς σε παράταξη
χαμογελούσαμε
και συντονίζαμε το βήμα
Στην κερκίδα επευφημίες
και χειροκροτήματα
Έπνιγαν με ρυθμό
κραυγές εναγώνιες

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Μάνα ψωμί

Μάνα ψωμί

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

− Πινακωτή* πινακωτή, έλα από τ’ άλλο μου τ’ αυτί, είμαι κωφή…

Κάποιες φορές
φεγγοβολά στα σκοτεινά η μνήμη, εγείρεται
προζύμι ανεβαίνει
Στη σανιδένια σκάφη σκυμμένη Αρχόντισσα
μανίκια ανασηκώνει ιδρωμένα όνειρα
δένει αντοχές φακιόλι σφουγγισμένα δάκρυα
Ζυμώνει εικοσιδύο στρόγγυλες αγκαλιές
να μας χορτάσει
Πλάθει καρβέλια πόθους
τα αραδιάζει στην πινακωτή
σε υφαντά μισάλια** τα φασκιώνει
Σα να ακούω
ξερά πουρνάρια τσιτσιρίζουν μέσα μας
γίνονται κάρβουνα
πυρώνουν πέτρες παγωμένες
μας τσουρουφλίζουν
Μάνα ψωμί
πεινάμε μα***
του κόσμου τα παιδιά
πεινάμε

*Πινακωτή: παραδοσιακό παιχνίδι.
**μισάλια: ειδικά υφαντά στο μήκος πινακωτής για τύλιγμα πλασμένου ψωμιού πριν το φούρνισμα.
***μα: μάνα

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Μάη

Μάη

[Ενότητα Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα]

Μάη που μας μάγευες στις όχθες του Στρυμόνα
Μάη που μας στεφάνωνες με χαμομήλι και μολόχα
Μάη που μας κούναγες με τον άνεμο στα καραγάτσια
Μάη παιδίσκης έρωτα που έπαιζες κρυφτό στα στάχυα
Μάη που σου ’πλεκε τα μαλλιά η μάνα στο κατώφλι
Μάη κόκκινα λάβαρα στην Drottninggatan* και στο Slottsbacken**
Μάη μαύρο άλογο που μάτωσες την πιο αβρή μας παπαρούνα

*Οδός Βασιλίσσης, κεντρική στην Ουψάλα, όπου γίνεται η εργατική διαδήλωση
**Ο Λόφος του παλατιού, στην Ουψάλα, όπου καταλήγει σε συγκέντρωση η διαδήλωση

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, Λάμψη αλυπίας

Λάμψη αλυπίας

[Ενότητα Απόγονος της Ωκυρρόης]

Σπινθήρες αιθάλης κόκκινης
αστράφτουν χαρά τεχνηέντως
αθώο βρέφος ψάχνει τη σπίθα
λάμψη αλυπίας έλευση αληθινή
άλικο αλλιώτικο το ερχόμενο
νύχτας να λούζει το πρόσωπο

Από τη συλλογή Όλα σιγούν εκκωφαντικά ηχούν ακατάληπτα (2020) της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη