Μ' αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ' τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια… [Νίκος Χουλιαράς]
Γιάννης Ρίτσος & Μίκης Θεοδωράκης, Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός
(τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης / έργο: Επιτάφιος (ηχογράφηση του 1960))
Ένας θάνατος
Κλαίμε που το τέλος έφτασε τόσο
νωρίς και που τον βρίσκει με καρδιά
γεμάτη αγάπη, όμως αυτός, το νέο
παιδί, δεν κλαίει καθόλου, χαμογελα-
στός κοιτάζει, σαν ευτυχισμένος
που το τέλος το δικό του είναι μιας
άλλης ομορφιάς, σωστή γιορτή.
Από τη συλλογή Τα θολά τζάμια (1954) του Αλέξη Ζακυθηνού
Πηγή: ανθολογία Η δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά (1950-1970) του Ανέστη Ευαγγέλου (εκδ. Παρατηρητής, 1994)
Στο πλαίσιο του εορτασμού μας για τα 60 χρόνια του Κώστα Παπαδόπουλου στην ελληνική μουσική, παρουσιάζουμε το έργο των Γιάννη Ρίτσου & Μίκη Θεοδωράκη «Επιτάφιος» τη Μεγάλη Δευτέρα 25 Απριλίου και τη Μεγάλη Τρίτη 26 Απριλίου 2016 στη μουσική σκηνή «Πριγκηπέσσα» στη Θεσσαλονίκη.
Η βραδιά θα ξεκινήσει κατανυκτικά με το έργο Επιτάφιος του Γιάννη Ρίτσου, όπως το μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Σολίστ θα είναι ο Ανδρέας Καρακότας. Το μουσικό και ποιητικό έργο «Επιτάφιος» θα σχολιάσει η Βίκυ Παπαπροδρόμου.
Στη συνέχεια του Α’ μέρους του προγράμματος θα παραμείνουμε στο ίδιο κλίμα με αποσπάσματα από τα εξής έργα του Μίκη Θεοδωράκη:
Το σύνολο του προγράμματος απαρτίζεται από τραγούδια τα οποία ηχογράφησε ο Κώστας Παπαδόπουλος στη διάρκεια της πολυετούς θητείας του στο ελληνικό τραγούδι (από το 1955 και μετά) αφήνοντας το στίγμα του στην ελληνική μουσική καθώς το παίξιμό του έγινε σημείο αναφοράς και οδηγός για όλους τους νεότερους μουσικούς. Μαζί μας θα είναι πάντα ο Ανδρέας Καρακότας, ένας από τους σημαντικότερους ερμηνευτές της νεότερης μουσικής μας γενιάς (με μακρά θητεία στο ποιοτικό ελληνικό τραγούδι και στην αντίστοιχη δισκογραφία) και αγαπημένος φίλος και συνεργάτης του Κώστα Παπαδόπουλου.
Στο πλαίσιο του φετινού μας εορτασμού για τα 60 χρόνια του Κώστα Παπαδόπουλου στην ελληνική μουσική, παρουσιάζουμε το έργο των Γιάννη Ρίτσου & Μίκη Θεοδωράκη «Επιτάφιος» τη Μεγάλη Τρίτη 7 Απριλίου και τη Μεγάλη Τετάρτη 8 Απριλίου 2015 στη μουσική σκηνή «Πριγκηπέσσα» στη Θεσσαλονίκη.
Η βραδιά θα ξεκινήσει κατανυκτικά με το έργο Επιτάφιος του Γιάννη Ρίτσου, όπως το μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Σολίστ θα είναι ο Ανδρέας Καρακότας. Το μουσικό και ποιητικό έργο «Επιτάφιος» θα προλογίσει η Βίκυ Παπαπροδρόμου.
Στη συνέχεια του Α’ μέρους του προγράμματος θα παραμείνουμε στο ίδιο κλίμα με αποσπάσματα από άλλα έργα του Μίκη Θεοδωράκη (Επιφάνια, Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, Πολιτεία Β’, Ζορμπά) και τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου, του Σταύρου Ξαρχάκου και του Απόστολου Καλδάρα.
Στο Β’ μέρος παρουσιάζουμε τραγούδια κορυφαίων Ελλήνων συνθετών (Μάρκου Βαμβακάρη, Βασίλη Δημητρίου, Γρηγόρη Μπιθικώτση, Σταύρου Ξαρχάκου, Άκη Πάνου, Γιάννη Σπανού, Βασίλη Τσιτσάνη, Απόστολου Χατζηχρήστου) τα οποία ηχογράφησε ο Κώστας Παπαδόπουλος στη διάρκεια της πολυετούς θητείας του στο ελληνικό τραγούδι (από το 1955 και μετά) αφήνοντας το στίγμα του στην ελληνική μουσική καθώς το παίξιμό του έγινε σημείο αναφοράς και οδηγός για όλους τους νεότερους μουσικούς. Μαζί μας θα είναι πάντα ο Ανδρέας Καρακότας, ένας από τους σημαντικότερους ερμηνευτές της νεότερης μουσικής μας γενιάς (με μακρά θητεία στο ποιοτικό ελληνικό τραγούδι και στην αντίστοιχη δισκογραφία) και αγαπημένος φίλος και συνεργάτης του Κώστα Παπαδόπουλου.
Ο Κώστας Παπαδόπουλος και ο Ανδρέας Καρακότας (τραγούδι) εμφανίζονται τη Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου και τη Μεγάλη Πέμπτη 17 Απριλίου 2014 στη μουσική σκηνή «Πριγκηπέσσα».
Η βραδιά θα ξεκινήσει κατανυκτικά με το έργο Επιτάφιος του Γιάννη Ρίτσου, όπως το μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Σολίστ θα είναι ο Ανδρέας Καρακότας. Το μουσικό και ποιητικό έργο «Επιτάφιος» θα προλογίσει η Βίκυ Παπαπροδρόμου.
Στη συνέχεια, θ’ ακούσουμε περίπου 40 τραγούδια κορυφαίων Ελλήνων συνθετών (Ηλία Ανδριόπουλου, Μάρκου Βαμβακάρη, Βασίλη Δημητρίου, Μίκη Θεοδωράκη, Απόστολου Καλδάρα, Αντώνη Κατινάρη, Σταύρου Κουγιουμτζή, Γιάννη Μαρκόπουλου, Δήμου Μούτση, Σταύρου Ξαρχάκου, Άκη Πάνου, Γιάννη Εϊτζιρίδη (Γιοβάν Τσαούς), Βασίλη Τσιτσάνη, Απόστολου Χατζηχρήστου, Μάνου Χατζιδάκι) τα οποία ηχογράφησε ο Κώστας Παπαδόπουλος στη διάρκεια της πολυετούς θητείας του στο ελληνικό τραγούδι (από το 1955 και μετά) αφήνοντας το στίγμα του στην ελληνική μουσική καθώς το παίξιμό του έγινε σημείο αναφοράς και οδηγός για όλους τους νεότερους μουσικούς. Μαζί μας θα παραμείνει ο Ανδρέας Καρακότας, ένας από τους σημαντικότερους ερμηνευτές της νεότερης μουσικής μας γενιάς (με μακρά θητεία στο ποιοτικό ελληνικό τραγούδι και στην αντίστοιχη δισκογραφία) και αγαπημένος φίλος και συνεργάτης του Κώστα Παπαδόπουλου.
Ο Κώστας Παπαδόπουλος, ο Μάριος Κώστογλου (κιθάρα, τραγούδι) και η Σταυρούλα Μανωλοπούλου (τραγούδι) εμφανίζονται τη Μεγάλη Δευτέρα 29 Απριλίου 2013 στη μουσική σκηνή «1002 νύχτες».
Η βραδιά θα ξεκινήσει κατανυκτικά με το έργο Επιτάφιος του Γιάννη Ρίτσου, όπως το μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Σολίστ θα είναι η Σταυρούλα Μανωλοπούλου. Θα προλογίσει η Βίκυ Παπαπροδρόμου.
Στη συνέχεια, θ’ ακούσουμε ορισμένα από τα καλύτερα τραγούδια του 20ού αιώνα, πολλά από τα οποία πρωτόπαιξαν ο Κώστας Παπαδόπουλος και ο Μάριος Κώστογλου στην ελληνική δισκογραφία: δύο μονάχα μουσικοί στη σκηνή, αλλά -κάθε φορά και σε κάθε περίπτωση- ισοδύναμοι με μια πολυμελή ορχήστρα. Μαζί τους θα παραμείνει η Σταυρούλα Μανωλοπούλου, αγαπημένη φίλη και εξαιρετική τραγουδίστρια της νεότερης μουσικής μας γενιάς.
Διεύθυνση ορχήστρας:Μίκης Θεοδωράκης Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος Τραγούδι:Μαρία Φαραντούρη
Τα ποιήματα διαβάζει ο Γιάννης Ρίτσος σε παλαιότερη εκπομπή για τη δημόσια τηλεόραση, ενώ ακούγονται τα τραγούδια του έργου από συναυλία στο Αμερικανικό Κολέγιο Αθηνών το 1986.
Ποίηση:Γιάννης Ρίτσος[συλλογή «Επιτάφιος» (1936)] Σύνθεση, ενορχήστρωση & διεύθυνση ορχήστρας:Μίκης Θεοδωράκης Μπουζούκι:Μανώλης Χιώτης Ερμηνεία:Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη [Πρόκειται για τη δεύτερη εκτέλεση του έργου «Επιτάφιος», τον Σεπτέμβριο του 1960. Η πρώτη είχε γίνει ένα μήνα νωρίτερα, τον Αύγουστο του 1960, στο Παρίσι σε ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη.] Δίσκος:Γρηγόρης Μπιθικώτσης [50 χρόνια] / Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη Νο 1 [1960-1964](2005)
Μέρα Μαγιού μού μίσεψες
μέρα Μαγιού σε χάνω
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες
κι ανέβαινες απάνω
Στο λιακωτό και κοίταζες
και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου
το φως της οικουμένης
Και μου ιστορούσες με φωνή
γλυκιά, ζεστή κι αντρίκια
τόσα όσα μήτε του γιαλού
δε φτάνουν τα χαλίκια
Και μούλεγες πως όλ’ αυτά
τα ωραία θάναι δικά μας
και τώρα εσβήστης κ’ έσβησε
το φέγγος κ’ η φωτιά μας
Ποίηση:Γιάννης Ρίτσος [συλλογή «Επιτάφιος» (1936)] Σύνθεση, ενορχήστρωση & διεύθυνση ορχήστρας:Μίκης Θεοδωράκης Μπουζούκι:Μανώλης Χιώτης Ερμηνεία:Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη [Πρόκειται για τη δεύτερη εκτέλεση του έργου «Επιτάφιος», τον Σεπτέμβριο του 1960. Η πρώτη είχε γίνει ένα μήνα νωρίτερα, τον Αύγουστο του 1960, στο Παρίσι σε ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη.] Δίσκος:Γρηγόρης Μπιθικώτσης [50 χρόνια] / Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη Νο 1 [1960-1964](2005)
Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου
καρδούλα της καρδιάς μου
πουλάκι της φτωχιάς αυλής
ανθέ της ερημιάς μου
Πού πέταξε τ’ αγόρι μου
πού πήγε, πού μ’ αφήνει;
Χωρίς πουλάκι το κλουβί
χωρίς νερό η κρήνη
Πώς κλείσαν τα ματάκια σου
και δε θωρείς που κλαίω
και δε σαλεύεις, δε γρικάς
τα που πικρά σού λέω;
Πού πέταξε τ’ αγόρι μου
πού πήγε, πού μ’ αφήνει;
Χωρίς πουλάκι το κλουβί
χωρίς νερό η κρήνη
Ενορχήστρωση & διεύθυνση ορχήστρας:Σταύρος Ξαρχάκος Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος Ορχήστρα:Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών Τραγούδι:Αγνή Μπάλτσα Δίσκος:Agnes Baltsa / Songs my country taught me(1986)
Μέρα Μαγιού μού μίσεψες
μέρα Μαγιού σε χάνω
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες
κι ανέβαινες απάνω
Στο λιακωτό και κοίταζες
και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου
το φως της οικουμένης
Και μου ιστορούσες με φωνή
γλυκιά, ζεστή κι αντρίκια
τόσα όσα μήτε του γιαλού
δε φτάνουν τα χαλίκια
Και μούλεες, γιε, πως όλ’ αυτά
τα ωραία θάναι δικά μας
και τώρα εσβήστης κ’ έσβησε
το φέγγος κ’ η φωτιά μας
Λίγα λόγια για τον δίσκο:
Πολύ λίγα λόγια χρειάζονται γι’ αυτόν τον δίσκο: σημασία στη λεπτομέρεια, μεράκι, κέφι, νοσταλγία, άψογη ηχογράφηση που αγγίζει την τελειότητα, η μαγεία της μουσικής σε όλο της το μεγαλείο.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος με πολύ ζήλο και περισσή φαντασία ενορχηστρώνει 3 τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, 3 του Μίκη Θεοδωράκη, 4 δικά του και 1 του Βασίλη Τσιτσάνη. Παίζει η υπέροχη Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών. Σόλο μπουζούκι από τον Κώστα Παπαδόπουλο που στην πλήρη ωριμότητά του μας αποδεικνύει περίτρανα ότι το εθνικό μας όργανο χωράει σε κάθε ορχήστρα, σε κάθε τραγούδι, δίπλα σε κάθε τραγουδιστή του πλανήτη. Και η Αγνή Μπάλτσα, η διάσημη Λευκαδίτισσα μεσόφωνός μας, με τη μαγική της φωνή να μας ταξιδεύει μέσ’ απ’ τα τραγούδια που της/μας δίδαξε η πατρίδα της/μας, δίνοντάς στους ξένους φίλους της μουσικής σ’ όλη την υφήλιο το στίγμα της καταγωγής της/μας.
Καμαρώστε τους. Και αφουγκραστείτε κάθε τους συλλαβή, κάθε τους νότα, κάθε τους ανάσα. Αξίζουν τον κόπο. Καλή ακρόαση!
Ο πρώτος νεκρός στις 9 του Μάη του 1936 (σαν χτες) στη Θεσσαλονίκη ήταν ο 25χρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης από το Ασβεστοχώρι που συμμετείχε στην παλλαϊκή απεργία των Θεσσαλονικιών εργατών. Η τότε νεοδιορισμένη κυβέρνηση Μεταξά διέταξε τη χωροφυλακή να πατάξει παντοιοτρόπως τους διαδηλωτές με αποτέλεσμα τον θάνατο 12 εργατών μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Μάη. Από το φωτορεπορτάζ της εποχής προέκυψε η φωτογραφία της μάνας του Τάσου Τούση που θρηνεί τον νεκρό της γιο καταμεσής του δρόμου. Αυτή την εικόνα είδε ο Γιάννης Ρίτσος και μας έδωσε αμέσως μετά το περιστατικό τη συλλογή «Επιτάφιος». Η φωτογραφία έκανε τον γύρο της υφηλίου κάνοντας τους ξένους να παραλληλίζουν τον λαϊκό αγώνα στη Θεσσαλονίκη με τα γεγονότα στην Ισπανία του Φράνκο. Δυστυχώς, τα γεγονότα στη Θεσσαλονίκη δεν είχαν συνέχεια, αφού λίγους μήνες αργότερα το καθεστώς της 4ης Αυγούστου με επικεφαλής τον Μεταξά ρίχνει τη χώρα σε μια στυγνή δικτατορία από την οποία θα βγει θέλοντας και μη πέντε χρόνια αργότερα με τον Β’ παγκόσμιο και τη γερμανική κατοχή. Το βιβλίο του Ρίτσου λίγο έλειψε να γίνει μπεστ σέλερ -όπερ σπάνιον για ποιητικές συλλογές- αλλά και γι’ αυτό έχουσι γνώσιν οι φύλακες του Μεταξά που το καίνε προς παραδειγματισμόν το 1938 μπροστά στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Ο Γιάννης Ρίτσος καταφέρνει να το επανεκδώσει το 1958 και να στείλει ένα αντίγραφό του στον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος σχεδόν εν μία νυκτί μελοποιεί 8 αποσπάσματά του και γράφει το πρώτο του σπουδαίο λαϊκό έργο στο Παρίσι, ένα έργο που -μεταξύ άλλων- έμελλε να κάνει την υφήλιο να υποκλιθεί μπροστά στους Έλληνες που τραγουδάνε με τόσο ενθουσιασμό και πάθος τους ποιητές τους.
Γιάννης Ρίτσος & Μίκης Θεοδωράκης, Στο παραθύρι στέκοσουν
Διεύθυνση ορχήστρας:Μίκης Θεοδωράκης Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος Ντραμς:Νίκος Αντύπας Πιάνο:Γιάννης Ζερβίδης Κλασική κιθάρα:Δημήτρης Παπαγγελίδης Ηλεκτρική κιθάρα:Γιάννης Σπάθας Μπάσο:Αντώνης Τουρκογιώργης Πνευστά:Christian Boissel Τραγούδι:Μαρία Φαραντούρη
Τα ποιήματα διαβάζει ο Γιάννης Ρίτσος σε παλαιότερη εκπομπή για τη δημόσια τηλεόραση, ενώ ακούγονται τα τραγούδια του έργου από συναυλία στο Αμερικανικό Κολέγιο Αθηνών το 1986.
Στο παραθύρι στέκοσουν
κι οι δυνατές σου οι πλάτες
φράζαν ακέρια την μπασιά
τη θάλασσα τις τράτες
Κι ο ίσκιος σου σαν αρχάγγελος
πλημμύριζε το σπίτι
κι εκεί στ’ αυτί σου σπίθιζε
η γαζία τ’ αποσπερίτη
Κι ήταν το παραθύρι μας
η θύρα όλου το κόσμου
κι έβγαζε στον παράδεισο
που τ’ άστρα ανθίζαν, φως μου
Κι ως στέκοσουν και κοίταζες
το λιόγερμα ν’ ανάβει
σαν τιμονιέρης φάνταζες
κι η κάμαρα καράβι
Και το καράβι βούλιαξε
κι έσπασε το τιμόνι
και στου πελάγου το βυθό
πλανιέμαι τώρα μόνη
Βίκυ Παπαπροδρόμου: ό,τι πολύ αγάπησα (ποίηση, πεζογραφία & μουσική) 