Ναζίμ Χικμέτ (απόδοση στα Ελληνικά: Γιάννης Ρίτσος) & Θάνος Μικρούτσικος, Μικρόκοσμος

Μικρόκοσμος

Ποίηση: Ναζίμ Χικμέτ
Απόδοση στίχων στα Ελληνικά: Γιάννης Ρίτσος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη

Και να τι θέλω τώρα να σας πω
μες στις Ινδίες μέσα στην πόλη της Καλκούτας
φράξαν το δρόμο σ’ έναν άνθρωπο
αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο κει που εβάδιζε
Να, το λοιπόν, γιατί δεν καταδέχουμαι
να υψώσω το κεφάλι στ’ αστροφώτιστα διαστήματα
Θα πείτε τ’ άστρα είναι μακριά
κι η γη μας τόσο δα μικρή

Ε, το λοιπόν, ό,τι και να είναι τ’ άστρα
εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω
για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό
πιο επιβλητικό πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο
είναι ένας άνθρωπος που τον ’μποδίζουν να βαδίζει
είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε

Από το έργο «Πολιτικά τραγούδια» (1975) του Θάνου Μικρούτσικου με μελοποιημένα ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ και του Βολφ Μπίρμαν και ερμηνεύτρια τη Μαρία Δημητριάδη

Ζωή Καρέλλη, Όνειρο

Θάνος Μικρούτσικος & Λάκης Λαζόπουλος, Θυμάσαι
(τραγούδι: Χάρις Αλεξίου / δίσκος: Ελλάς κατόπιν αορτής (1989))

Όνειρο

[Ενότητα Χαλκογραφίες]

Ένα μεταξένιο μαγνάδι, ακαθόριστο
έπεφτε κάπως βαρύ, βαρύτατο ύστερα.

Γύρευα την αρχή του με το χέρι,
την κάθετην ούγια και το χέρι μου
χώθηκε στο βαρύ, αδιέξοδο ύφασμα.

Τόσο, σε τούτο το εμπόδιο,
ύλη πηχτή! Οι πτυχές πυκνώνουν.
Κάποιο μαχαίρι ζητούσα, για ν’ ανοίξω
τη δίοδο.

Γιατί τούτο το ύφασμα
κολλάει πολύ πάνω στο σώμα,
τυλίγει τη ζωή μου,
δε φεύγει από πάνω μου.

Κάποιο μαχαίρι για να κοπούν
οι Συνήθειες, τα ύπουλα μάγια
που φαίνονται τόσο πολύτιμα,
ίσως ωραία κι είν’ αδυσώπητα.

Όμως, η λεπίδα, καθώς ελπίδα
πήγε να σκίσει το τύλιγμα
το πλεγμένο απάνω μου πλέγμα,
εμπόδιο βρήκε του σώματός μου
την ψυχή και πόνεσ’ επώδυνα
η τομή που έκανα, πολύ.

Για να φύγω έσκισα το ντυμένο
κορμί μου, για να φύγω από κει.
Πέρ’ απ’ της Συνήθειας το ένδυμα,
καθώς καίρια είχα χτυπηθεί
νόμισα, πως θα πέθαινα.

Από τη συλλογή Χαλκογραφίες και εικονίσματα (1952) της Ζωής Καρέλλη

Πηγή: Τα ποιήματα της Ζωής Καρέλλη, τόμος πρώτος (1940-1955) [Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα, 1973]

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Ζωή Καρέλλη

Μανόλης Αναγνωστάκης, Όταν αποχαιρέτησα…

Μανόλης Αναγνωστάκης & Θάνος Μικρούτσικος, Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους μου
(τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη / δίσκος: τραγούδια της λευτεριάς (1978))

Όταν αποχαιρέτησα…

Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους
Σ’ αυτή τη γη ξεχάστηκεν η μέρα
Κι οι νύχτες εναλλάσσονταν με νύχτες.

Πώς να μιλήσω; Το πλήθος δάμαζε
Τους δημεγέρτες και τους πλάνους. Με στιλέτα
Καρφώναν τα δικά μου λόγια. Πώς να μιλήσω
Όταν στήνονταν μυστικές αγχόνες
Σε κάθε πόρτα ενεδρεύοντας τον ύπνο
Και τόσα πού να στοιβαχτούνε γεγονότα
Τόσες μορφές να ξαναγίνουν αριθμοί
Πώς να εξηγήσω πιο απλά τι ήταν ο Ηλίας
Η Κλαίρη, ο Ραούλ, η οδός Αιγύπτου
Η 3η Μαΐου, το τραμ 8, η «Αλκινόη»
Το σπίτι του Γιώργου, το αναρρωτήριο.
Θα σου μιλήσω πάλι ακόμα με σημάδια
Με σκοτεινές παραβολές με παραμύθια
Γιατί τα σύμβολα είναι πιο πολλά απ’ τις λέξεις
Ξεχείλισαν οι περιπέτειες οι ιδιωτικές
Το άψογο πρόσωπο της Ιστορίας θολώνει
Αρχίζει μια καινούρια μέρα που κανείς δεν τη βλέπει
Και δεν την υποψιάζεται ακόμα
Όμως έχει τρυπώσει μες στις ραφές της καρδιάς

Στα καφενεία και στα χρηματιστήρια
Στις βροχερές ώρες, στ’ άδεια πάρκα, στα μουσεία
Μέσα στα σπουδαστήρια και στα μαγαζιά
Αλλάζει τη σύνθεση της ατμοσφαίρας
Τη γεύση του φιλιού, τη πολυτέλεια της αμαρτίας
Το χυμισμό του κυττάρου, την ορμή της μπόρας.
Έχει στηθεί η σκηνή μα δε φωτίζουν οι προβολείς
Κι όλα τα πρόσωπα είν’ εδώ –αντάξια του δράματος–
Γενεές γενεών υποκριτές: η θλιβερά ερωμένη
Ο άνθρωπος με το χαμόγελο, ο επίορκος
Τα κουδουνάκια του τρελού, κάθε κατώτερη ράτσα
Άρχοντες και πληβείοι και αυτοτιμωρούμενοι.

Πώς τόσα πρόσωπα να γίνουν αριθμοί
Και τόσα γεγονότα απλά βιβλία
Χωρίς την επινόηση νέας διάταξης στοιχείων
Χωρίς τη νέα μύηση που θα σαρώσει την αυλαία
Σκίζοντας βίαια στα δυο το σάπιο μήλο
Να επιστρέψουν τ’ άγια στους σκύλους, τα βρέφη στις μήτρες

Κι όρθια η Πράξη σαν αλεξικέραυνο.

9η Θερμιδώρ 1955

Από τη συλλογή Η συνέχεια 2 (1956) του Μανόλη Αναγνωστάκη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μανόλης Αναγνωστάκης

Οι ακροβάτες (Δημήτρης Κ. Τσίτος)

Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης, Οι ακροβάτες
(τραγούδι: Χάρις Αλεξίου / δίσκος: η Χάρις Αλεξίου σε απρόβλεπτα τραγούδια (1987) υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι)

Οι ακροβάτες

Χωρίς περιθώρια ο έρωτάς μας
ακροβατούμε συνεχώς,

όμως ούτε και οι επαγγελματίες ακροβάτες
δεν μπορούν αυτήν την αγωνία για πάντα

ή πέφτουν κάποτε, αν ανοήτως επιμείνουν,
ή σταματούν έγκαιρα…

Από τη συλλογή Αντιμήνσιο (εκδ. Πανδώρα, Αθήνα, 2004) του Δημήτρη Κ. Τσίτου

Η συλλογή είναι αφιερωμένη στον Ντίνο Χριστιανόπουλο.

Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Κέρκυρα

Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Λαχάς, Fix carre
(τραγούδι: Χρήστος Θηβαίος / δίσκος: Ο Άμλετ της σελήνης (2002))

[Ενότητα Δύσκολος θάνατος (1950-1953)]

Κέρκυρα

Το βράδυ θα πέφτει πάντα στα νερά. Γείρε στην προκυμαία
όταν μακραίνουν τα φώτα της πόλης και πες δεν έμεινε τίποτα
στα λιόδεντρα που δένονται με τη θάλασσα. Όπου κι αν πας
θ’ αρχίζεις ένα αίσθημα και θα τ’ αφήνεις μισό τελειωμένο

Γείρε και πες δεν έμεινε τίποτα
μια ξεραμένη μέδουσα πάνω στο βράχο
το χέρι μου ανεπαίσθητα στον ώμο και η μαλακή γραμμή του ορίζοντα
στα μάτια σου

Από τη συλλογή Δύσκολος θάνατος (1954) του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Ο δύσκολος θάνατος (Αθήνα, εκδ. Νεφέλη, 1985) του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου

Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου: Μεγεθύνσεις, VIII

Θάνος Μικρούτσικος & Άλκης Αλκαίος, Blues on the road
(ερμηνεία: Χρήστος Θηβαίος / δίσκος: Υπέροχα μονάχοι (2006))

Μεγεθύνσεις

VIII

Αν δεν σου πω
Σκύψε κοίταξέ με
Σ’ αυτά τα νερά
Που κυλούν μέσ’ απ’ τα σπίτια
Μέσα από ναούς
Και στις στοές τής αγοράς
Στις σήραγγες των τρένων
Και στο ποτήρι που πίνεις
Αν δε σε πω αδελφό μου
Αν δε σε φωνάξω
Ποιος άγγελος και ποιο πουλί
Θα καθίσει στο κατώφλι
Ποιος θ’ ανοίξει το πρωινό παράθυρο

Από τη συλλογή Μεγεθύνσεις (1971)

Πηγή: Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Επιλογές και σύνολα [Ποιήματα (1965-1995)] (2001)

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου

Νίκος Γρηγοριάδης, Ο επαναστατημένος

Wolf Birman & Θάνος Μικρούτσικος, Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα
(απόδοση των στίχων στα Ελληνικά: Δημοσθένης Κούρτοβικ, τραγούδι: Μαρία Δημητριάδη / δίσκος: Πολιτικά τραγούδια (1975))

Ο επαναστατημένος

Μια στιγμή ήρθε – έφυγε.
Αγαπούσε κι αυτός τη ζεστασιά,
το ποδοβολητό της φωτιάς στην καινούργια σόμπα.
Έβγαλε το δίκοχο, ξέσφιξε τις αρβύλες,
τον κύκλωσαν ολούθε αναλαμπές·
πήρε στα μάτια όλες τις φλόγες και βγήκε.

Έξω περίμενε ένας ολόκληρος λαός.

Από τη συλλογή Το βάθος της ληκύθου (1963)

Πηγή: συγκεντρωτική έκδοση Νίκος Γρηγοριάδης, ποιήματα 1963-2005 (εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2007)

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Νίκος Γρηγοριάδης

Μάτση Χατζηλαζάρου, [Είναι η καρδιά μου το εκστατικότερο καστανό μάτι…]

Θάνος Μικρούτσικος & Άλκης Αλκαίος, Πρωινή ή βραδινή σερενάτα
(τραγούδι: Κώστας Καράλης / δίσκος: Εμπάργκο (1982))

Είναι η καρδιά μου το εκστατικότερο καστανό μάτι, τα δάκρυα στέρεψαν, τα φτερά μου πια δεν με ζυγιάζουνε, σ’ όλα μου τα βουνά δε βρίσκω πια ούτε πηγή, ούτε δέντρου φυλλωσιά ούτε νύχτα δε βρίσκω απάνω στα βουνά μου, είναι πάντα μέρα.
Κάνουμε την ποίησή μας στο χαρτί, γιατί χάσαμε στη ζωή τον οίστρο κάποιου λυρικού τραγουδιού.
Η αρμονία μας υπάρχει (όταν τη βρούμε) μες στον κάλυκα
ενός μηδαμινού αγριολούλουδου την άνοιξη, στην παλιά Κόρινθο.
Θα παίζω πάντα εκείνο το παιχνίδι που δεν ξέρω τους κανόνες του. Θα μπαρκάρω στο καράβι που δεν πιάνει σε λιμάνι.
Την άγκυρά μου θα τη ρίξω καταμεσής στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Θα διαβώ τα πέντε γιοφύρια, από κάθε μου μαλλί θα γεννιέται ένα λουλούδι ορχεοειδές.
Ο αέρας θα παίρνει τις μυρουδιές μου και θα τις κρύβει
μες στις σκιές που ‘χουν τα βότσαλα.
Παλικάρια! Σιμώστε, καβαλήστε μας, είμαστε τ’ άσπρα σας άτια,
είμαστε οι αχνισμένες σας φοράδες.
Εχάσαμε τα φρένα μας μες σ’ όλες τις σπηλιές, και τους γιαλούς,
και τα στεγνά στοιβαγμένα φύκια, και τους λουλουδιασμένους βυθούς του Αιγαίου.
Εχάσαμε τα φρένα μας, γιατί ζητάμε το τραγούδι μας.
Δεν το λένε μονάχα
ούτε ελευθερία,
ούτε έρωτα,
ούτε πέος,
ούτε βλάστηση, γονιμοποίηση,
ούτε σχήμα,
ούτε πάθος,
ούτε και πόνο.

Από τη συλλογή Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης (1944) της Μάτσης Χατζηλαζάρου

Πηγή: Μάτση Χατζηλαζάρου, Ποιήματα 1944-1985 (εκδ. Ίκαρος, 1989)

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μάτση Χατζηλαζάρου

1-0 (Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης)

Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης, 1-0

Τρίχορδο μπουζούκι: Κώστας Παπαδόπουλος & Χρήστος Κωνσταντίνου
Ακουστική & ηλεκτρική κιθάρα: Μπάμπης Λασκαράκης
Ηλεκτρική, κλασική, δωδεκάχορδη & ακουστική κιθάρα: Κώστας Νικολόπουλος
Τύμπανα: Ανδρέας Μουζάκης
Ηλεκτρικό μπάσο: Γιώργος Ζηκογιάννης
Ακορντεόν: Νίκος Κούρος
Νταραμπούκα: Ανδρέας Παππάς
Όμποε: Βαγγέλης Χριστόπουλος
Κλαρινέτο: Βασίλης Σαλέας
Κόρνο: Βαγγέλης Σκούρας
Κρουστά: Νίκος Τουλιάτος
Τρομπόνι: Κώστας Αυγερινός
Τρομπέτα & φλικόρνο: Νίκος Σακελλαράκης
Ούτι: Χρήστος Ζέρβας
Τσέλο: Ντάνα Χατζηγεωργίου
Πλήκτρα: Κώστας Γανωσέλης
Πιάνο: Θάνος Μικρούτσικος
Τραγούδι, μπαγλαμάς & ακουστική κιθάρα: Γιώργος Νταλάρας
Δίσκος: Συγγνώμη για την άμυνα (1992)

Ωραίο πράγμα ο έρωτας
μόνο που έχει μια δυσκολία
χρειάζονται το λιγότερο δύο
στη φαντασία του ενός

Έτσι που το 1-0 του άλλου
να ‘ναι 0-0 του μηδενός

Μεγάλο πράγμα το αίσθημα
μα έλα που έχει και λίγο ζόρι
χρειάζεται το λιγότερο έναν
για να υπάρξει γενικώς

Έτσι που το 1-0 του άλλου
να ‘ναι 0-0 του μηδενός

Μίσος (Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης)

Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης, Μίσος

Τρίχορδο μπουζούκι: Κώστας Παπαδόπουλος & Χρήστος Κωνσταντίνου
Ακουστική & ηλεκτρική κιθάρα: Μπάμπης Λασκαράκης
Ηλεκτρική, κλασική, δωδεκάχορδη & ακουστική κιθάρα: Κώστας Νικολόπουλος
Τύμπανα: Ανδρέας Μουζάκης
Ηλεκτρικό μπάσο: Γιώργος Ζηκογιάννης
Ακορντεόν: Νίκος Κούρος
Νταραμπούκα: Ανδρέας Παππάς
Όμποε: Βαγγέλης Χριστόπουλος
Κλαρινέτο: Βασίλης Σαλέας
Κόρνο: Βαγγέλης Σκούρας
Κρουστά: Νίκος Τουλιάτος
Τρομπόνι: Κώστας Αυγερινός
Τρομπέτα & φλικόρνο: Νίκος Σακελλαράκης
Ούτι: Χρήστος Ζέρβας
Τσέλο: Ντάνα Χατζηγεωργίου
Πλήκτρα: Κώστας Γανωσέλης
Πιάνο: Θάνος Μικρούτσικος
Τραγούδι, μπαγλαμάς & ακουστική κιθάρα: Γιώργος Νταλάρας
Δίσκος: Συγγνώμη για την άμυνα (1992)

Του έρωτα το περιθώριο
εμπόριο
λίγα χιλιάρικα κι η μέθη
στοργή για όλα τα μεγέθη
δίχως όριο

Απ’ την αγάπη του πλησίον
φτιάχνεται η λάσπη
και το ψέμα και το μίσος
απ’ την αγάπη του πλησίον
να φυλαχτούμε ίσως

Του έρωτα το μονοπώλιο
ειδώλιο
στο μακιγιάζ ιδρώτας κόμποι
να περιγράφουνε το λόμπι
δίχως σχόλιο

Απ’ την αγάπη του πλησίον
φτιάχνεται η λάσπη
και το ψέμα και το μίσος
απ’ την αγάπη του πλησίον
να φυλαχτούμε ίσως

Βεελζεβούλ (Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης)

Θάνος Μικρούτσικος & Κώστας Τριπολίτης, Βεελζεβούλ

Τρίχορδο μπουζούκι: Κώστας Παπαδόπουλος & Χρήστος Κωνσταντίνου
Ακουστική & ηλεκτρική κιθάρα: Μπάμπης Λασκαράκης
Ηλεκτρική, κλασική, δωδεκάχορδη & ακουστική κιθάρα: Κώστας Νικολόπουλος
Τύμπανα: Ανδρέας Μουζάκης
Ηλεκτρικό μπάσο: Γιώργος Ζηκογιάννης
Ακορντεόν: Νίκος Κούρος
Νταραμπούκα: Ανδρέας Παππάς
Όμποε: Βαγγέλης Χριστόπουλος
Κλαρινέτο: Βασίλης Σαλέας
Κόρνο: Βαγγέλης Σκούρας
Κρουστά: Νίκος Τουλιάτος
Τρομπόνι: Κώστας Αυγερινός
Τρομπέτα & φλικόρνο: Νίκος Σακελλαράκης
Ούτι: Χρήστος Ζέρβας
Τσέλο: Ντάνα Χατζηγεωργίου
Πλήκτρα: Κώστας Γανωσέλης
Πιάνο: Θάνος Μικρούτσικος
Τραγούδι, μπαγλαμάς & ακουστική κιθάρα: Γιώργος Νταλάρας
Δίσκος: Συγγνώμη για την άμυνα (1992)

Χτύπησε το κουδούνι μου
χάραμα ο Βεελζεβούλ
διάβολος φτωχοδιάβολος
κι απελπισμένος φουλ
«Κοίταξε τι μπορείς να κάνεις
γιατί είμαι ρέστος και χαρμάνης
μ’ έριξαν οι άνωθεν στη λάντζα
ψάχνω για καμιά καλή καβάτζα
δεν είναι να εμπιστεύεσαι
πια τους πολιτισμένους
κάνουν νομίμως έξωση
και στους κολασμένους»

Άλα της, διαβολάκο
τ’ αφεντικά της Κόλασης
σου σκάψανε το λάκκο

Έπεσε στο καθιστικό
τάβλα ο εξαποδώ
άθλιος ο τρισάθλιος
ντρέπομαι και να δω
«Δεν έχω πια πρεστίζ και σέβας
κι ας ήμουν γκόμενος της Εύας
δε με φοβούνται ούτε οι θρήσκοι
και με νομίζουν μπόμπα ουίσκι
δεν είναι να εμπιστεύεσαι
της αγοράς τα ήθη
έτσι που ξεφτιλίσανε
και το παραμύθι»

Άλα της, διαβολάκο
τ’ αφεντικά της κόλασης
σου σκάψανε το λάκκο

Έτρεμε στο μανδύα του
ψόφιος ο Βεελζεβούλ
δύστυχος ο πανδύστυχος
αλλά κρατιόταν κουλ
«Ξέρεις κανένα να ‘χει βίτσια
τα όργανα δίνω για σερβίτσια
στους κολλητούς σου ρίξε σύρμα
μπας και πουλήσουμε τη φίρμα
κι αν ξέρεις κάνα ακόλαστο
τι προσφορά μάς δίνει
να πάρει ένα διάολο
από ελεημοσύνη»

Άλα της, διαβολάκο
τ’ αφεντικά της κόλασης
σου σκάψανε το λάκκο

Κλείτος Κύρου, Παλμοί τ’ ουρανού

Νίκος Καββαδίας & Θάνος Μικρούτσικος, Μαρέα (τραγούδι: Χρήστος Θηβαίος & Γιάννης Κούτρας)

Παλμοί τ’ ουρανού

Π.Σ.

Γυμνάζαμε τα μάτια μας στ’ αστέρια
Όταν η μέρα πετούσε το τελευταίο της ρούχο
Σου ‘λεγα:
Τούτο τον καιρό με δυναστεύουν τ’ αστέρια
Όπως και τότε
Και σου ‘δειχνα τον αμφίβολο Αλκόρ πλάι στον Μιζάρ
Πιο πέρα ο Αλντεμπαράν σημάδευε το βλέμμα μας
Με φωτερές δεσμίδες
(Σου εξήγησα πως στα ελληνικά
Λέγεται Λαμπαδίας)

… Κάποτε
Δυο κοριτσίστικα πόδια
Χάραζαν κύκλους γύρω μας
Σαν τον διαβήτη
Και τα ξέφτια της νύχτας
Δρασκελούσαν τους οριζόντιούς μας έρωτες
Κι οι παλμοί τ’ ουρανού
Την ψυχή μας ταρακουνούσαν

Σου ‘λεγα για τ’ αστέρια
Πώς λαξεύουν τα ωχρά μας ομοιώματα
Σ’ ένα κομμάτι γυαλί
Κι εσύ αναλογιζόσουν
Έναν αράπη
Να ταξιδεύει με τρένο για το Κεντάκι
Και να γνέφει στο διάβα του
Ένα μικρό άγνωστο αγόρι

Από τη συλλογή Αναζήτηση – Αναμνήσεις μιας αμφίβολης εποχής (1949) του Κλείτου Κύρου

Πηγή: Κλείτος Κύρου, Εν όλω / Συγκομιδή 1943-1997 (1997)

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Κλείτος Κύρου