Παναγιώτης Γούτας, Ψυχοσάββατο

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Τι να γίνεται ο κυρ-Φώτης
(ενορχήστρωση: Δήμος Μούτσης, τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης / δίσκος: Επιστροφή (1970))

[Ενότητα Ψυχοσάββατο (1998, 2003, 2012)]

Ψυχοσάββατο

Παππού Γιώργο, γιαγιά Αγγελική, γιαγιά Λοξία,
Ιωάννα και Αρίστη, Γιώργο και Κώστα,
Μυρτώ, Ειρήνη και Ευφημία,
κυρ Φώτη και μπάρμπ’ Ανδρέα,
Μηνά, κυρ Γιάννη και θεία Κλειώ,
Χρυσάνθη, Τριαντάφυλλε και Νίκο,
αναπαυθείτε εν ειρήνη.

Εμείς, εδώ κάτω, ακόμα πολεμούμε αδίκως.
Ψηνόμαστε στο ακατανόητο καμίνι του εφήμερου
και σας μνημονεύουμε.
Σας φέρνουμε δίπλα μας,
τις λίγες στιγμές που αναπαυόμαστε,
γαληνεύουμε,
και πάλι συνεχίζουμε τον μάταιο αγώνα μας.

Από τη συλλογή Ντόρτια (2012) του Παναγιώτη Γούτα

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Παναγιώτης Γούτας

Advertisements

Φανή Αθανασιάδου, Μείνε όπως είσαι

Μάνος Χατζιδάκις, Όνειρο παιδιών της γειτονιάς
(τραγούδι: Γιώργος Μαρίνος / δίσκος: Οδός ονείρων (1962))

Μείνε όπως είσαι

Μείνε όπως είσαι, μικρή μου
ένας κρίνος που μοσχομυρίζει
κι απλώνει τ’ άρωμά του
μες στη βρομιά της πόλης
ένα αγριολούλουδο που μαραίνεται
στο πρώτο ανθρώπινο άγγιγμα
ένα ρόδο του Μαγιού
που ρίχνει τα πέταλά του
όταν οι άλλοι το πληγώνουν.

Μείνε όπως είσαι
αθώα, αγνή, ένα παιδί
για πάντα.

Αφιερώνεται
στη μνήμη
του πατέρα μου

Από τη συλλογή Επιλογές (1986) της Φανής Αθανασιάδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Φανή Αθανασιάδου

Λήδα-Βασιλική Θέμελη, Στο σπίτι της εγκατάλειψης

Μάνος Χατζιδάκις & Μιχάλης Μπουρμπούλης, Το παλιό σπίτι
(τραγούδι: Στέλιος Μαρκετάκης / δίσκος: Για την Ελένη (1978))

Στο σπίτι της εγκατάλειψης

Στο σπίτι που δεν μπαίνει ο ήλιος,
στα σπίτια που μυρίζουν εγκατάλειψη
θ’ αφήσω να ξεχυθούν
τα πιο τρυφερά λόγια μου.

Να ζεστάνουν τους τοίχους
να στεγνώσουν την υγρασία.

Θα κόψω αγριολούλουδα απ’ το δάσος
θα στολίσω τις παγωμένες κάμαρες
να σκορπίσει παντού
το άρωμα της ζωής.

Από τη συλλογή Κρίσιμες στιγμές (2010) της Λήδας-Βασιλικής Θέμελη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Λήδα-Βασιλική Θέμελη

Λήδα-Βασιλική Θέμελη, Σκιές

Manos Hadjidakis, Waltzing with my shadow (album: Gioconda’ smile (1965))

Σκιές

Τα λόγια τα τρυφερά
που ποτέ δεν ειπώθηκαν
έτρεξαν και πνίγηκαν στο ποτάμι.

Τα χέρια τα αδέξια
που δε με κράτησαν
παρέλυσαν.

Το ψυχρό βλέμμα
που με υποδεχόταν
βυθίστηκε στο σκοτάδι.

Θαρρείς και σε καταράστηκα
περίεργη σκιά ανθρώπου
που είχες και δεν είχες
αγάπη μέσα σου
που υπήρχες
χωρίς να υπάρχεις.

Από τη συλλογή Κρίσιμες στιγμές (2010) της Λήδας-Βασιλικής Θέμελη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Λήδα-Βασιλική Θέμελη

Στέλλα Γεωργιάδου, Σκύλοι

Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Ο χορός των σκύλων
(τραγούδι: Μάνος Χατζιδάκις & Αλίκη Καγιαλόγλου / δίσκος: Αντικατοπτρισμοί (1993))

Σκύλοι

Κάθε μέρα η ίδια σκηνή

Τρεις σκύλοι στο απέναντι πεζοδρόμιο
παίζουνε πρέφα
Ο ένας συνήθως κλέβει
με ύφος κατεργάρικης αθωότητας
αλλά δεν κερδίζει την παρτίδα

Οι άλλοι δύο
εύπιστοι εκ γενετής
χαζολογάνε δεξιά αριστερά και
γρυλίζουν σε καμιά περαστική γάτα
απολαμβάνοντας τη ραστώνη του μεσημεριού

Κοιτάζουν με απορία
τ’ αγριεμένα σούρτα φέρτα
και ξύνουν τ’ αχαμνά τους
προς ένδειξη κατανόησης
στον πόνο των παπουτσιών

Ατέλειωτες παρτίδες
ανακούρκουδα στο πεζοδρόμιο
με στοιχήματα ζωής και θανάτου
για τα μερμήγκια τις πεταλούδες και τα όνειρα

Κι όταν το ποδοβολητό των ελλόγων
καταντάει ανυπόφορο
τα μαζεύουν και φεύγουν
με τις ουρές στα σκέλια
και τις καρδιές παραμάσχαλα

Θα μου πείτε: σκύλοι είναι

Η απόχη του μπόγια
πάντα ετοιμοπόλεμη
καραδοκεί
την ελάχιστη αλλαγή περιμένοντας

Τη μοιραία παρτίδα.

Από τη συλλογή Μάσκα οξυγόνου (2011) της Στέλλας Γεωργιάδου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Στέλλα Γεωργιάδου

Σοφία Πόταρη, Ο Ορφέας στον Άδη

Μάνος Χατζιδάκις, Το τραγούδι της Ευρυδίκης (με τη Νάνα Μούσχουρη, 1960)

Ο Ορφέας στον Άδη

Στης Ευρυδίκης την αγαπημένη αγκαλιά ποθείς αναπαμό
Θεόμορφη η ματιά σου δόθηκε εκείνη πάλι ν’ αντικρίσει
Η λύρα η γλυκόλαλη τον τρομερό ημερώνει τώρα πηγαιμό
Πλανεύοντας γαλήνια τη λήθη που εσέ πασχίζει να τυλίξει

Πίνεις αργά, θρηνώντας, το αίμα της δικής σου της καρδιάς
Που σ’ επιστρέφει αγωνία φρικτή στης Περσεφόνης το βασίλειο
Ευρυδίκη, ω! Ευρυδίκη εσύ! στης μαγεμένης τ’ όνειρο ματιάς
Με τι ψυχή ν’ αντιπαλέψεις το φοβερό του Άδη το μυστήριο;

Θλιμμένα ηχεί στο σκότος του αηδονιού η γλυκύτατη επωδός
Τα δένδρα, πεθαμένα στέκουνε κορμιά, μαύρο ποθώντας αίμα
Ορφέα! Ορφέα! δύστυχε εσύ, στη φρίκη, πώς βαδίζεις μοναχός!

Ανατριχιούν τα ζοφερά να πουν και τ’ αφανέρωτα τα χείλη
Χλωμά τα μάτια και άδεια τώρα στέκονται βουβά να κλαίνε
Και η λύρα σου, Ορφέα δύσμοιρε! μάταια γοά στο μαύρο δείλι

Από τη συλλογή Δηλητήριο σε μέλι (2016) της Σοφίας Πόταρη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Σοφία Πόταρη

Χλόη Κουτσουμπέλη, Τέχνη

Μάνος Χατζιδάκις, Η Μαριάνθη των ανέμων
(τραγούδι: Νένα Βενετσάνου / έργο: Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς

Τέχνη

Ποτέ δεν συμπάθησα
τα άψογα χαμόγελα
τις τέλειες οδοντοστοιχίες
τους σιδερωμένους άντρες
την τσάκιση στο παντελόνι
τα ανατομικά στρώματα
τα αναπαυτικά όνειρα
τα πούπουλα χήνας στην ομίχλη.
Γι’ αυτό και ζω σε ερειπωμένα σπίτια
Κάτι να χάσκει
κάτι να λείπει
κάτι να διαβρώνει την τελειότητα.
Γιατί τέχνη είναι πάντα η οροφή που λείπει.

Από τη συλλογή Κλινικά απών (2014) της Χλόης Κουτσουμπέλη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Χλόη Κουτσουμπέλη

Χλόη Κουτσουμπέλη, Η σκιά μου

Μάνος Χατζιδάκις, Χορός με σκιά μου
(τραγούδι: Δήμητρα Γαλάνη / δίσκος: Χορός με σκιά μου (1998))

Η σκιά μου

Τρέχει πιο γρήγορα από μένα
μαύρη μισή κομματιασμένη
ψηλή λιγνή τεράστια θυμωμένη
ανυπεράσπιστη θλιμμένη
ταχύνω το βήμα, πάω να την αγγίξω
τινάζεται μακριά αλαφιασμένη
δεν έχει μάθει αγγίγματα φοβάται
τρέμει το φως την διάλυση τα μακρινά ταξίδια
τα λόγια αράχνες-πυρκαγιές
τόσο νέα αυτή η σκιά
ένα μικρό κορίτσι με πλεξούδες
τόσο γρήγορη
τόσο αργή
τόσο ανόητη στη ρευστότητά της

Μικρή σκιά αέρα
πόσο θαρρείς ακόμα θα υπάρχεις;

Από τη συλλογή Στον αρχαίο κόσμο βραδιάζει πια νωρίς (2012) της Χλόης Κουτσουμπέλη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Χλόη Κουτσουμπέλη

Μαρία Πολίτου, Ηθοποιός

Μάνος Χατζιδάκις, Ο ηθοποιός
(τραγούδι: Δημήτρης Χορν / δίσκος: Οδός ονείρων (1962))

Ηθοποιός

Θα παίξεις μια, θα παίξω δυο
Θα κλάψεις μια, θα κλάψω δυο.
Μάνος Χατζιδάκις

Ακόμη ακούς το χειροκρότημα.
Η ερμηνεία συγκλονιστική.

Του πλήθους οι επευφημίες
την υποκριτική σου τέχνη βεβαιώνουν.
Με μάτια δακρυσμένα υποκλίνεσαι,
ποτάμια ξέχειλα ευγνωμοσύνης.
Ρίγη ανείπωτης χαράς και θλίψης σε τυλίγουν.

Βαριά η αυλαία αργόσυρτα σφαλίζει.
Το κοινό αποχωρεί ενθουσιασμένο.

Η τέχνη σου το λυτρωμό απλόχερα σκορπίζει.

«Δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα
την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.»

Ο στόχος επετεύχθη.

Τα φώτα σβήνουν στη σκηνή και στην πλατεία.
Παντού σιωπή. Σκοτάδι.
Κι εσύ καταμεσής σκυφτός κι ασάλευτος.
Κουλουριασμένος.
Το κορμί σου αγκαλιάζεις δυνατά,
σα να φοβάσαι ό,τι έζησες απόψε μην το χάσεις.

Τώρα ηθοποιός στο δικό σου έργο.

Όλη η ζωή σου μια παράσταση.

Πράγματι, η ερμηνεία ήταν συγκλονιστική.
Λείπει μόνο το χειροκρότημα.

Από τη συλλογή Εφήμερη στην πένα του θεού (2014) της Μαρίας Πολίτου

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Μαρία Πολίτου

Μάνος Χατζιδάκις & Αλέκος Σακελλάριος, Πες μου μια λέξη

Πες μου μια λέξη

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Στίχοι: Αλέκος Σακελλάριος
Πρώτη εκτέλεση: Δημήτρης Χορν & Μάρω Κοντού (στην ταινία «Αλίμονο στους νέους» (1961) του Αλέκου Σακελλάριου)

Πες μου μια λέξη
αυτή τη μόνη λέξη
σε λίγο πια θα φέξει
θα ’ρθει χλωμή αυγή
Κοντεύει έξι
κι ας πούμε αυτή τη λέξη
που ’χει στα χείλη μπλέξει
και δεν τολμάει να βγει

Ο ουρανός
ο μεγάλος ουρανός
είν’ ακόμα σκοτεινός
και η νύχτα κυλά
μα εκεί ψηλά
κοίτα ένα άστρο που δειλά
μοναχό φεγγοβολά
και μας χαμογελά

Νύχτα ασημένια
κι η κάθε σου η έννοια
σ’ απόχη μεταξένια
από ξανθά μαλλιά
Γλυκοχαράζει
αλλά δεν σε πειράζει
που γέμισε μαράζι
η άδεια μου αγκαλιά

Γιώργος Θέμελης, Οδοιπόροι

Μάνος Χατζιδάκις & Μάνος Ελευθερίου, Η μπαλάντα του οδοιπόρου
(ερμηνεία: Γιάννης Δημητράς / έργο: Ο οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης (1974))

[Ενότητα Σημεία και σύμβολα]

Οδοιπόροι

Όταν περνώ τον εαυτό μου,
Σαν μέσα σ’ ένα άλλο ένδυμα,
Βγάζοντας τα καθημερινά κουρέλια,
Το φως
Ανατέλλει και δύει στο πρόσωπό μας.

Η τύχη του κρέμεται μετέωρη,
Σαν από κάποιον ήλιο δικό μας.

Λέμε το φως ημέρα, το σκότος νύχτα,
Μοιράζουμε ονόματα: άστρα, φυτά και ζώα.

Είμαστε δίχως τάφο και πατρίδα,
Σαν τους πλανόδιους μουσικούς.
Τραγουδούμε, χορεύουμε, παίζουμε όργανα.

Η μουσική μας είναι η ομιλία μας, ο έρωτας το μυστικό μας.

Οδοιπορείτε, ακούραστοι οδοιπόροι, μιλάτε.
Τι στοιχίζει μια λέξη ακόμα, ένα όνομα.
Ένα χαμόγελο ή μια χειρονομία.

Από τη συλλογή Φωτοσκιάσεις (1961) του Γιώργου Θέμελη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιώργος Θέμελης

Γιώργος Θέμελης, Αντανάκλαση

Μάνος Χατζιδάκις & Βrian Corrigan, Love her
(ερμηνεία: New York Rock & Roll Ensemble / δίσκος: Reflections (1970))

[Ενότητα Το Δίχτυ των ψυχών II]

Αντανάκλαση

Το πρόσωπό μου δεν είναι πια
Μονάχο κι έρημο
Σαν αφημένο στο σκοτάδι.

Το πρόσωπό μου είναι ωραίο.

Γιατί το βλέπεις ωραίο είναι ωραίο
Το πρόσωπό μου,
Γιατί το δείχνει
Ωραίο το πρόσωπό σου, φαίνεται ωραίο.

Γιατί το δέχεται, γιατί το αντανακλά
Το πρόσωπό μου, το πρόσωπό σου.

Από τη συλλογή Το Δίχτυ των ψυχών (1965) του Γιώργου Θέμελη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιώργος Θέμελης

Μάνος Χατζιδάκις & Νότης Περγιάλης, Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι

Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Στίχοι: Νότης Περγιάλης
Τραγούδι: Νάνα Μούσχουρη (πρώτη εκτέλεση από την ίδια το 1958)
Συναυλία: Ο Μάνος Χατζιδάκις στο Καστελλόριζο (1991)

Τρεις μέρες χώρισα από σένα
τρεις νύχτες μένω μοναχή
σαν τα βουνά που στέκουν τώρα δακρυσμένα
όταν τα βρέχουν οι ουρανοί

Διώξε τη λύπη, παλικάρι
πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι

Πώς νάβγω και να περπατήσω
τα λόγια του να θυμηθώ
με το φεγγάρι πώς, αχ πώς, να τραγουδήσω
με το φεγγάρι πώς να παρηγορηθώ

Διώξε τη λύπη, παλικάρι
πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι

Μάνος Χατζιδάκις, Τα παιδιά του Πειραιά (με τη Μελίνα Μερκούρη)

Τα παιδιά του Πειραιά

Μουσική & στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις
Μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας
Τραγούδι: Μελίνα Μερκούρη
Ταινία: Ποτέ την Κυριακή (1960) του Ζιλ Ντασέν

Απ’ το παράθυρο μου στέλνω ένα δύο και τρία και τέσσερα φιλιά
που φτάνουν στο λιμάνι ένα και δύο και τρία και τέσσερα πουλιά
πώς ήθελα να είχα ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά
που σαν θα μεγαλώσουν όλα να γίνουν λεβέντες για χάρη του Πειραιά

Όσο κι αν ψάξω, δεν βρίσκω άλλο λιμάνι
τρελή να μ’ έχει κάνει όσο τον Πειραιά
που, όταν βραδιάζει, τραγούδια μ’ αραδιάζει
και τις πενιές του αλλάζει, γεμίζει από παιδιά

Από την πόρτα μου σαν βγω, δεν υπάρχει κανείς που να μην τον αγαπώ
και, σαν το βράδυ κοιμηθώ, ξέρω πως θα τον ονειρευτώ
πετράδια βάζω στο λαιμό και μια χάντρα φυλαχτό
γιατί τα βράδια καρτερώ, στο λιμάνι σαν βγω, κάποιον άγνωστο να βρω

Όσο κι αν ψάξω, δεν βρίσκω άλλο λιμάνι
τρελή να μ’ έχει κάνει όσο τον Πειραιά
που, όταν βραδιάζει, τραγούδια μ’ αραδιάζει
και τις πενιές του αλλάζει, γεμίζει από παιδιά

Μάνος Χατζιδάκις & Clifton Nivison, Dedication

Dedication

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Στίχοι: Clifton Nivison
Τραγούδι: Σαβίνα Γιαννάτου
Ταινία: Πάω να πω στο σύννεφο | Η Σαβίνα Γιαννάτου σε τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι (2002)

Feels like I’m getting older
I’m not afraid
although I’m worlds apart from yesterday
and yet I can’t believe I’m old enough today
to be in love and feel in love
and see if love’s the way

I don’t need fancy places
to spend the time
I’m happy just to be here
with you tonight
and yet I’m not so sure
the time is really right
to be in love and feel in love
and see if love is alright

And you will sing
as long as there’s a song
the feeling’s never gone
it was the first time to be in love
Maybe tomorrow we’ll never sing again
but I’ll remember when
it was the first time to be in love

The picture’s slowly fading
and now it’s gone
the letters we remember are old and torn
and though the time has passed
the memory lingers on
to be in love and feel in love
and know when love is gone

And you will sing
as long as there’s a song
the feeling’s never gone
it was the first time to be in love
Maybe tomorrow we’ll never sing again
but I’ll remember when
it was the first time to be in love

Μάνος Χατζιδάκις & Γιάγκος Αραβαντινός: Ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς

Με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Μάνο Χατζιδάκι

Μεταγενέστερη εκτέλεση του τραγουδιού με τον Ηλία Λιούγκο και τον Μάνο Χατζιδάκι
(από τον δίσκο Ο Μάνος Χατζιδάκις στη Ρωμαϊκή αγορά (1986) με ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη, την Έλλη Πασπαλά, τον Βασίλη Λέκκα και τον Ηλία Λιούγκο)

Ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Στίχοι: Γιάγκος Αραβαντινός
Τραγούδι: Νίκη Καμπά & χορωδία
Ταινία: Δύο κόσμοι (1949) των Γιάννη Φιλίππου & Ιάσονα Νόβακ

Αγάπη μου, σε γύρευα
σ’ αυγή και σε φεγγάρι
και στα ψηλά τα σύννεφα
σε γύρευα τυφλός
μα ήρθε ο καιρός, ήρθε η βροχή
κι η δροσερή σου χάρη
αγάπη μου, σε γύρεψα
γιατί ήσουν ουρανός

Κι αν ο Θεός που σ’ έπλασε
με μιαν ευχή μεγάλη
να ’χεις αστέρι στα μαλλιά
και μια χρυσή καρδιά
στ’ αλώνια ευθύς υψώθηκε
το χρυσαφένιο στάρι
κι η αγάπη μου μ’ αγάπησε
γιατί ήμουν ουρανός

Αγάπη μου, πώς σ’ έχασα
πώς η καρδιά μου εστάθη
και τα πουλιά σ’ αρπάξανε
μες στην πολλή βροχή
ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς
το κύμα να σε πάρει
αγάπη μου, που μου ’φυγες
γιατί ήσουν ουρανός