Λαυρέντης Μαχαιρίτσας & Μιχάλης Μαρματάκης, Σκόνη
(τραγούδι: Γιώργος Νταλάρας / δίσκος: Η αμαρτωλή Μαρία (1983))
Σκόνη
Η σκόνη καταλάγιασε
και ανάλαφρα σκέπασε τα πάντα.
Τόσο αθόρυβα
σχεδόν αόρατα
στο βασίλειο της εικόνας.
Άπειρα μικρά σωματίδια
σε περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Μια βουτιά
ήρεμη και βαθιά,
σε πτυχές και επιφάνειες
σε κρεβάτια και όνειρα
σε υαλικά και προσδοκίες
σε έπιπλα και ανθρώπους.
Από τη συλλογή Η βραδυπορία της στιγμής (2011) του Σιδέρη Ντιούδη
Λάκης Παπαδόπουλος & Σάννυ Μπαλτζή, Τσαλακωμένη πεταλούδα
(τραγούδι: Φίλιππος Πλιάτσικας & Λάκης Παπαδόπουλος / δίσκος: Κάτι γλυκό (2002))
Πεταλούδα
Έσκαψε με το χέρι του
το σώμα.
Η σκέψη του
έγινε εμμονή
και από νύμφη
μεταμορφώθηκε σε πεταλούδα.
Πέταξε βαθιά.
Βυθίστηκε στο κορμί
και εκεί έριξε τα φτερά της.
Έσβησε σαν κερί,
αφήνοντας ίχνη σκόνης
και αποτυπώματα μνήμης.
Από τη συλλογή Η βραδυπορία της στιγμής (2011) του Σιδέρη Ντιούδη
Η πόλη της Ρεντίνας
Την αγαπούσα όσο τίποτε στον κόσμο
κρόσσια αφημένα στη βροχή, λερό
ενδιαίτημα υφύγρου καρυκόξυλου
κι εκείνα τα μυρωμένα σκίνα της,
μικρά και τραγανά για το κοτσύφι
Την αγαπούσα όσο την ήξερα μόνον εγώ
δακρυσμένος, κρατώντας ένα φρυγικό
ή βλάχικο σκουφί στην κορυφή του λιχανού
κι έπειτα, τηγανιτά αυγά, κρασί ασβε-
στωμένο, βλέποντας ν’ αλλάζουν χρώμα
τα πλατάνια. Διότι την αγαπούσα
ως κάτοικος, ως ξενοπάροικος, ως κοινο-
τάρχης: κι όταν στις πέτρες της άγγιζα
τη φαιά απάτη των βρύων, τότε πράγματι
ήμουν λευκός, ένα χαρτί στα σύννεφα.
Πάει καιρός που δεν την αγαπώ.
Του ζώντος σώματος τη γοητεία,
γαλάζια μάτια, δορυφορικό πλεκτό
πάει καιρός που αυτά προτιμώ
και τις Ρεντίνες στα αρχεία θάβω.
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Ιλλυρικές εξορίες
Στράβων ο Σινωπεύς, κοντός και υπερκινητικός,
ωσάν λόγιος που έγραφε στην Ποντιακή Εστία
κατηγορεί τον Εκαταίο που βρήκε όστρακα
της Θάσου και της Νάξου στις ιλλυρικές εξορίες
Τον Στράβωνα λατρεύω και σέβομαι, πλην ο Εκαταίος
γνώστης των μύθων και των ανθρώπων έγραφε ψέματα
επίτηδες, αυτά που ο κοινός νους αποκαλεί παρα-
λογαίς. Τι θα ήταν η Ιστορία άνευ μυθευμάτων;
Ένα γερό ασκί στην αποθήκη αρχοντικού της Αχρίδας
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Θερμαίος τύραννος
«Θάρσει νεαρέ και λέγε ελεύθερα
τη γνώμη σου για την Ιστορία μου»
παρακινούσε ο Ηρόδοτος τον σκοτεινό
υπηνήτη με τα θρακιώτικα ρούχα.
Εκείνος δίσταζε. Τον καλοφαγά και
εύθυμο Ασιάτη, πώς περιφρονούσε!
Την τάση του για μυθιστορία
ενώ τον αστακό καταβρόχθιζε
δείλι στο σπίτι Θερμαίου τυράννου
σπόνσορος των τεχνών και παχυσάρκου.
Ο Θουκυδίδης ήταν διαφορετικός:
θα του έδειχνε του γέρου, αλλ’ όχι τώρα.
Την σκέψη του κατάλαβε ο ιστορικός
και αμήχανα την δαγκάνα απίθωσε
στο περγαμηνό τραπέζι. «Χόρτασα»,
είπε. «Ας φέρει κάποιος το κρασί».
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Ραλλού
Βλέπεις, Ραλλού, τις πέστροφες στη
γυάλα; Το αεροπλάνο που σε παίρνει
μακριά, στον ουρανό των Ταγαράδων;
Σε ρωτώ διότι εγώ δεν τα βλέπω πια.
Αστεράκια μόνον, ζωγραφισμένα στα
τόξα θεωρώ και τα ματάκια σου βλέ-
πω, το διάφανο δέρμα των βλεφάρων
σου με τις κοφτές μετρημένες ρυτί-
δες. Όπως κάθε μεθυσμένος πατέρας.
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Γενέθλια
Γεννήθηκα Πάσχα σε ψεύτικη πόλη
Στα δόντια της μαύρης σελήνης σκουριά
Φορούσαν ρεπούμπλικα χαφιέδες και φλώροι
Και βάζαν μπριολ στα μαλλιά
Στο σπίτι που μέναμε, τρία δωμάτια
Μου μάθαν τους νόμους χωρίς λογική
Να σβήνω τα φώτα, να διώχνω τους γύφτους
Να παίζει σιγά η μουσική
Τους φίλους που κέρδισα στη λάσπη τους χάνω
Τρελού φωτογράφου ρετούς στην καρδιά
Ο Φάνης κι ο Στέφανος γελούν και τα χάνω
Που σβήνουν χαμένοι σε ξένη αγκαλιά
Στην άκρη του δρόμου αστράφτουν τα φλίππερ
Βαθύζωνος ήχος κελλί μυστικό
Τα δόντια μου τρίζουν φοβίζουν τη νύχτα
Κοιμάμαι με φως ανοιχτό
Δεν ήθελα να ’χω τη σελήνη στο δέρμα
Ήθελα επίμονα να μείνω μικρός
Φοβόμουν τον θάνατο στα δόντια το κέρμα
Φυτό που λατρεύει το φως
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Οι ποιηταί
Σε κάποιο ρετιρέ ασφυκτικό
συναντήθηκαν τυχαία ποιητές
διάσημοι για την ασύμβατη
ματιά τους στα πράγματα:
Ο Λανγκεντόκ, υβριστής και
μαγικός, ο Λούφερ, μέγας
στιχοπλόκος και ο Λιτβάν,
εξαίσιος και επικός.
Απ’ τη συνάντηση βγήκαν
αργότερα τρία ποιήματα:
του Λανγκεντόκ «Το θαύμα»
του Λούφερ «Η τρέλα» και «Η ζωή».
Μόνον ο Λίτβαν δεν έγραψε γραμμή
επί δέκα χρόνια. «Γνώρισα δύο
ποιητές», είπε αργότερα, «και
είμαι τρίτος στη σειρά».
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Ωδή στην Ευγενία
Ευγενία, σου μιλώ επειδή ήσουν ηγερία ενός
ποιήματος του Δημήτρη Καλοκύρη και
μετά δεκαπέντε χρόνια όλα συγχέονται
Έλα, ας χορέψουμε τώρα στην ωριμότητα ισπα-
νικούς χορούς, ας χορέψουμε τραυλίζοντας
τον έρωτα που ωραία βοά, λαμπρά μυρίζει
Αν σε γνώριζα την ώρα που έπρεπε (πάρκα,
παγκάκια, δάκρυα) ω, πώς αμφιπρόσωποι θα
καταρρέαμε ανταμώνοντας στην πυρίκαυστο
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Ωδή (IV)
για τη Στέλλα
Αγεωγράφητα μάτια έχεις εσύ
έχεις στοχαστικό μεθύσι
κι αν δεν γυρνούσα στο μαύρο παρελθόν
αδίστακτα θα σε χαρακτήριζα
αδύναμη, με ήθος, καταπληκτική
τραυλή στο φως, τέλεια στη γύμνια σου
με ταξίδια πολλά και χαμένα παντού
με ρυτίδες που ελάτρεψα και τέλος ερωτευμένη
Είτε σε καλύπτουν ποιητικά είτε όχι οι στίχοι μου,
άλλους δεν έχω
Από τη συλλογή Ποιήματα που θα χαθούν στην ομίχλη (2001) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Ο πλανήτης
Βαλασία και Πουλχερία τρυφερά ονόματα
που ανέκαθεν ταύτιζα με άσχημες συμμαθήτριες
και στεγνές νηπιαγωγούς
Φανήκατε ξαφνικά αλλιώτικα στα μάτια μου
Που σάπισαν προσπαθώντας να καλοπιάσουν
έκπαγλες κόρες μεσογειακές που λέγονταν
Μαργαρίτα Ελένη Μυρτώ Αφροδίτη
Άννα Αλεξάνδρα και Κύνθια
Όντως δεν είναι αυτός πλανήτης
όλο κότες και πρόβατα. Το ’πε ο Ελύτης.
Από τη συλλογή Στην αγκαλιά της Ντεζιρέ (1980) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Προσπέκτους
Βαλκανικοί στρατοί στο παράθυρο
με βαριές μελωδίες διασχίζουν τα ποτάμια∙
κάπου τα ξέρω όλα αυτά κάπου τα θυμάμαι:
την ανόητη προσήλωση στα βουνά
τις διαλέκτους αργά το βράδυ στα στρατόπεδα
το ξένο αίμα και την ξένη φωνή
τον ήλιο στη Μακεδονία. Τώρα
στριφογυρίζω με σαθρές δικαιολογίες
στο Δεμίρ Καπού
συμμετρικά επισκοπώ τις διαβάσεις στο Πάικο
την ομίχλη στο Βαρδάρη
περιμένω να γυρίσει ο καιρός με άνοιγμα στα βόρεια
να ταξιδέψω υστερικά στην πατρίδα
κομμένος στη μέση δεμένος με τα βουνά
κάπου τα ξέρω αυτά
κάπου.
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Το εξηνταένα
το εξηνταένα στα δεκατρία διάβασα Σεφέρη
πορτρέτο σινική ανφάς στην ανθολογία Περάνθη
εξαρχής με τράβηξε το Μυθιστόρημα έπειτα
στον Ταχυδρόμο στις Εποχές διάβασα κι άλλα
το εξηνταδύο πήρα τα Ποιήματα μετά τις Δοκιμές
έμαθα απέξω πολλά μου άρεσε φαινόταν βαρύς
λιγόλογος είχε πολλά να πει δεν πίστευα
πως ήταν μεγάλος σε ηλικία έδειχνε μέλλον
κατόπιν έφτασα να βλέπω τη χώρα μου τραγική
κοτζάμ γενιά του τριάντα φίσκα στη θάλασσα
στα πεύκα στον καυτό ήλιο και σε μελαχρινές
λαϊκή τέχνη λαϊκή παράδοση νησιά αγνοί χωρικοί
που αποστόμωναν συνέχεια διανοούμενους ενώ
στα Γιαννιτσά που ζούσα είχε λάσπη σλαβόφωνους
η Θεσσαλονίκη ένα εμπορείο άσφαλτοι εργοστάσια
πίστεψα λοιπόν πολύ πως φταίγαμε εμείς
ακαλλιέργητοι μίζεροι που δεν μπορούσαμε
μέσω της ποίησης και των εικαστικών τεχνών
να δούμε παραπέρα πως υπάρχει φως κουλτούρα
εντέλει βέβαια άλλαξα κάποτε λόγω συνθηκών
αλλά σήμερα δηλώνω πως με πείραζε πάντοτε
ακόμη και μέσα στα πιο βαθιά μου δάκρυα
ο στίχος τού Σεφέρη «το ζεστό νερό μου θυμίζει
κάθε πρωί»
ζεστό νερό κάθε πρωί! αδύνατο να το πιστέψω
κι ο Σαββίδης δε βάθαινε ποτέ την έρευνα
τόσο πολύ∙ μου ήταν αδιανόητο πως ο Σεφέρης
σηκωνόταν στις έξι άναβε θερμοσίφωνα
για να ζεσταίνει το νερό να το ’χει το πρωί
κι έτσι συμβιβάστηκα πιστεύοντας πως
ζέσταινε όπως ο πατέρας μου νερό για ξύρισμα
σε κασσιτέρινο κουπάκι
δεν ήξερα τίποτε τότε και ντρέπομαι
για πολλά κι είναι αργά ν’ αλλάξω
μα πρέπει να σας πω ότι αντιπάθησα έκτοτε
αυτόν τον ασαφή στίχο γύρευα παραμύθια
κι έπειτα στεναχωρέθηκα πολύ που κάπνιζε
ανάμεσα στα τριαντάφυλλα δεν το περίμενα
να εκδηλώνεται τόσο πολύ στην ποίηση
αλλά ξέχασα
εγώ δεν έχω μυαλό αν είχα θα ήμουν ενταγμένος
σε λάγαρο πεδίο πεντακάθαρος και πιστός
περιμένοντας το σεφέρι.
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Μένω κοντά στα σύνορα
Πέντε χρόνια μάθαινα καλά
την εξής δουλειά. Πήγαινα
στα χωριά της Μακεδονίας και
φορτωμένος σύνεργα δούλευα
με τεντωμένο αυτί να ακούω
προβλήματα και προοπτικές
καθώς και ανέκδοτα. Έπαιζα
τον επιστήμονα μισθοφόρο
επιτυχώς. Τώρα όμως βλέπω
πως η μέθοδος δεν πιάνει
αφού άλλαξε πια ο κόσμος και
άλλη διέξοδο δε βλέπω παρά
μ’ ένα μεγάφωνο στο χέρι καβάλα
σε ημιφορτηγό σινεματζή
να περιοδεύσω στα ίδια χωριά
και με μπάσα φωνή να εκθειάζω
τα καλά της νέας εξουσίας
την κρυφή ανησυχία του λαού
να διερευνώ και να κάνω τον καη-
μένο κοντά στα σύνορα ώσπου –
Τι «ώσπου». Αν τολμάς συνέχισε.
Ξέρεις πως δεν ήταν έτσι. Ούτε
θα γίνει έτσι. Προετοιμάσου.
Μένω κοντά στα σύνορα ώσπου
να φύγω νοτιότερα.
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Το σεντόνι
το σεντόνι θυμήσου ποιητή
όχι το ριγέ ούτε το σκισμένο
θυμήσου εκείνο που περιείχε την αγαπημένη σου
γυμνή κτλ
και ποια ήταν η ρόγα της
ένα πιάτο φαΐ
λόγια
μια ζωή μέσα στη φύση κτλ
εν γένει θυμήσου νεαρέ
πόσο την αγαπούσες όσο τα χωριά σου
κτλ
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Ποίημα
Μαζί σου ταξιδεύω εδώ είμαι
αλανιάρης φιλομαθής πάντα δίπλα σε μια άσφαλτο
με καλοδουλεμένες θεωρίες και στρατηγική
αν ήθελες συντροφιά στην αγορά αυτή
πάρε κρασί και καλό κρέας έλα στις πεδιάδες
όπου βρίσκονται δειλές γυναίκες και δέντρα∙ έλα
για κοινωνιολογικές παρατηρήσεις συντροφικά
μακριά απ’ το εσωτερικό μέτωπο
και τις λευκές ώρες
Καθόλου μη στενοχωριέσαι για τους φίλους μας
είναι καλά σου λέω είναι καλά βολεύτηκαν όλοι
είναι καλύτεροι από μας διαβάζουν ελίσσονται
δεν κλέβουν κινήσεις δίνουν μάχες με αποτελέσματα
ψηφίζουν με συνέπεια έχουν όνομα αφθονούν
εμείς λαογραφία πάλι αγροτισμός καστροκτισίες
μαζί σου ταξιδεύω
και για πρώτη φορά με δέρνει συγκίνηση
κανένας δεν τα καταφέρνει πια
θα γίνει πόλεμος σ’ αυτά τα χωριά
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Η Κυρρηστική
Το μέρος τούτο η Κυρρηστική
Φουλ στην καπναποθήκη σήμερα
Τόπος με νερά, ευτυχία του υλικού
Τον βλέπεις πηγαίνοντας στην Έδεσσα
Από Θεσσαλονίκη δεξιά σου.
Οι θηριώδεις ταγματασφαλίτες Ομπαρλήδες
Κατοικούν ψηλότερα. Οι ενέδρες των ΤΕΑ
Το ’49 γινόταν παρακάτω. Ό,τι απόμεινε
Δεν αξίζει να συγχωρεθεί. Το Κιλκίς
Απέχει αρκετά∙ τριάντα χρόνια.
Πες μου λοιπόν πώς σε προσανατόλισα
Βαδίζοντας σε άσχημο καιρό
Χωρίς στοιχεία κοινωνικής σημειολογίας
Σε κόσμους βαρετούς με λούμπεν πληθυσμό
Που λαχταράει Μεταξά, θυμάται ακόμη
Το Γεωργαλά μικρό στο Πάικο κι ήταν στα ΜΑΥ
Ως αργά. Εδώ ήταν η Κυρρηστική
Έμπεδο μοναρχικών και πειθαρχίας∙ πηγαίναμε
Εκδρομές εδώ το ’60-’61
Ακτογραφώντας την περίπλοκη γραμμή
Ενσωματώνοντας ποιήματα μαθαίνοντας
Αμερικάνικα.
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Τα χωριά
Ο χάρτης αυτός διπλωμένος στα τέσσερα
διδάσκει ονόματα και δρόμους. Αδύνατο
να φανταστείς αναγνώστη την αλήθεια.
Και ποιος μπορεί; Τα χωριά
όταν τα χτυπάει λοξά ο ήλιος
και κοιτάς από ψηλά φαίνονται ωραία.
Δε γίνεται τέτοιες στιγμές πάνω στο λόφο
να συλλογιέσαι το εισόδημα και τη σοδειά τους∙
δε γκρινιάζεις άλλο.
Πάνω σε εκτεταμένους ερειπιώνες αναγνώστη
κρατώντας όστρακα και μια μετροταινία
νοιάζεσαι γι’ άλλα πράγματα:
πού ήταν το περιτείχισμα του ερύματος
γιατί δεν υπάρχει τίποτα ρωμαϊκό
καθώς και πότε θα φάμε.
Ο χάρτης αυτός διπλωμένος στο γραφείο
δε θυμίζει πια τα χωριά που πέρασες
άλλα θυμίζει.
Από τη συλλογή Προσπέκτους (1977) του Πάνου Θεοδωρίδη
Translatum: Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα / Πάνος Θεοδωρίδης
Βίκυ Παπαπροδρόμου: ό,τι πολύ αγάπησα (ποίηση, πεζογραφία & μουσική) 