Μ' αρέσουν τα ποιήματα που ζουν στο δρόμο, έξω απ' τα βιβλία: αυτά που τουρτουρίζουν στις γωνιές κι όλο καπνίζουν σαν φουγάρα· που αναβοσβήνουν, μες στη νύχτα, σαν Χριστουγεννιάτικα λαμπάκια… [Νίκος Χουλιαράς]
Μάνος Χατζιδάκις, Χορός με σκιά μου
(τραγούδι: Δήμητρα Γαλάνη / δίσκος: Χορός με σκιά μου (1998))
Η σκιά μου
Τρέχει πιο γρήγορα από μένα
μαύρη μισή κομματιασμένη
ψηλή λιγνή τεράστια θυμωμένη
ανυπεράσπιστη θλιμμένη
ταχύνω το βήμα, πάω να την αγγίξω
τινάζεται μακριά αλαφιασμένη
δεν έχει μάθει αγγίγματα φοβάται
τρέμει το φως την διάλυση τα μακρινά ταξίδια
τα λόγια αράχνες-πυρκαγιές
τόσο νέα αυτή η σκιά
ένα μικρό κορίτσι με πλεξούδες
τόσο γρήγορη
τόσο αργή
τόσο ανόητη στη ρευστότητά της
Μικρή σκιά αέρα
πόσο θαρρείς ακόμα θα υπάρχεις;
Από τη συλλογή Στον αρχαίο κόσμο βραδιάζει πια νωρίς (2012) της Χλόης Κουτσουμπέλη
Μουσική:Δήμητρα Γαλάνη Στίχοι:Λίνα Νικολακοπούλου Τραγούδι:Δήμητρα Γαλάνη Δίσκος:Ανάσα η τέχνη της καρδιάς(1995)
Έφυγα γιατί έπρεπε να μείνω αλλιώς
έφυγα γιατί άνοιξε ο καημός μου ο παλιός
στα άγγιγμα του όχι μας σαν κουρασμένο ρούχο
γιατί έφυγα κι απέφυγα
που τέτοια αγάπη σου ’χω
Δυο σπίρτα που ’μειναν στις νύχτας το κουτί
να μην τ’ ανάψεις
την πόρτα σου μονάχα την κουτή
για ρώτα την πώς έφυγα
νομίζοντας πως θες να με φωνάξεις
Έφυγα γιατί έπρεπε να ζήσω αλλιώς
έφυγα όπως φεύγει το σκοτάδι απ’ το φως
μια καύτρα μόνο γυάλισε
λες κι ήθελε να δείξει
ποιο κουράγιο το κουβάλησε το θέλω που ’χα πνίξει
Δυο σπίρτα που ’μειναν στις νύχτας το κουτί
να μην τ’ ανάψεις
την πόρτα σου μονάχα την κουτή
για ρώτα την πώς έφυγα
νομίζοντας πως θες να με φωνάξεις
Δυο μέρες μόνο
να σε κρατάω αγκαλιά δυο μέρες μόνο
να σ’ έχω δίπλα μου ξανά για λίγο μόνο
Δυο μέρες μόνο
σ’ ένα ταξίδι-αστραπή να ξεδιπλώνω
να παίρνει ανάσα η ζωή για λίγο μόνο
Για τόσο μόνο
φως να γεμίζουν οι στιγμές
να λάμπουν μες στο χρόνο
όλο το σώμα μου να ζει
για σένα μόνο
δυο μέρες μόνο
Δυο μέρες μόνο
να συνηθίζει το κορμί κι εγώ να λιώνω
έπειτα μόνο τη φωνή σου ν’ ανταμώνω
Δυο μέρες μόνο
όσο μια βόλτα διαρκεί για τόσο μόνο
όλη η ζωή μου αυτή η στιγμή δυο μέρες μόνο
Για τόσο μόνο
φως να γεμίζουν οι στιγμές
να λάμπουν μες στο χρόνο
όλο το σώμα μου να ζει
για σένα μόνο
δυο μέρες μόνο
Μεταγενέστερη εκτέλεση του τραγουδιού με τον Ηλία Λιούγκο και τον Μάνο Χατζιδάκι
(από τον δίσκο Ο Μάνος Χατζιδάκις στη Ρωμαϊκή αγορά (1986) με ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη, την Έλλη Πασπαλά, τον Βασίλη Λέκκα και τον Ηλία Λιούγκο)
Αγάπη μου, σε γύρευα
σ’ αυγή και σε φεγγάρι
και στα ψηλά τα σύννεφα
σε γύρευα τυφλός
μα ήρθε ο καιρός, ήρθε η βροχή
κι η δροσερή σου χάρη
αγάπη μου, σε γύρεψα
γιατί ήσουν ουρανός
Κι αν ο Θεός που σ’ έπλασε
με μιαν ευχή μεγάλη
να ’χεις αστέρι στα μαλλιά
και μια χρυσή καρδιά
στ’ αλώνια ευθύς υψώθηκε
το χρυσαφένιο στάρι
κι η αγάπη μου μ’ αγάπησε
γιατί ήμουν ουρανός
Αγάπη μου, πώς σ’ έχασα
πώς η καρδιά μου εστάθη
και τα πουλιά σ’ αρπάξανε
μες στην πολλή βροχή
ήρθε βοριάς, ήρθε νοτιάς
το κύμα να σε πάρει
αγάπη μου, που μου ’φυγες
γιατί ήσουν ουρανός
Γιώργος Χατζηνάσιος & Ανδρέας Θωμόπουλος, Ξέρω δε θα ’ρθεις
(τραγούδι: Δήμητρα Γαλάνη / δίσκος: Ένα γελαστό απόγευμα (1979))
Το ξέρω
Σαν ένας πρωτόγονος θεός το ξέρω
ότι θα γράφω με το χέρι σου
θα μιλώ με τη φωνή σου
θα περπατώ με την περπατησιά σου
κοιτάζοντας με το βλέμμα σου
στις λαμπερές προθήκες των βιβλιοπωλείων
τις νέες εκδόσεις των ποιητών
όταν το άπειρο θα ξεπηδάει απ’ την καρδιά μου
και μπροστά στο αιώνιο η νύχτα θα με ντύνει.
Από τη συλλογή Περίπλους (1991) του Γιώργου Καφταντζή
Δήμητρα Γαλάνη & Ελεάνα Βραχάλη, Δεν έχει επιστροφή
(τραγούδι: Ελευθερία Αρβανιτάκη / δίσκος: Όλα στο φως (2004))
χωρίς τίτλο
Κακό στον εαυτό σου κάνεις
Όταν
Το μίσος
Ο θυμός
Η οργή
Η θλίψη και οι ενοχές
Το νου θολώνουν
Παιδεύεται η σκέψη
Όταν ο φόβος σε κυριεύει
Μην κάνεις αυτά που οι άλλοι
Δεν θέλεις να σου κάνουν
Ψάξε τον άνθρωπο
Ψάξε για τη χαμένη σου εκτίμηση
Από τη συλλογή έγκλειστες συναντήσεις (2008) ανήλικων κρατουμένων στις δικαστικές φυλακές Διαβατών Θεσσαλονίκης
Κύματα-κύματα η οργή
Ξυπνώ στο σκαλοπάτι της ανάμνησης
Σπρώχνει από μέσα το αλέτρι του ο πόνος
Οι ιδιωτικές στιγμές μου ράβονται
στο πανωφόρι του πλήθους
Τι να περιμένει η αγάπη
παρά το άλλο της πρόσωπο–
το μίσος;
Η θλίψη σπάει το κούτελό της στις σελίδες
Θα απαντηθεί άραγε η ερώτηση
που βάλθηκε να τρέχει αλαφιασμένη
στους δρόμους της πόλης
ξεπηδώντας από τη βαθιά ρωγμή του κεφαλιού μου;
Θα βρει ποτέ ανακούφιση η αμφιθυμία
που λιώνει με τα πέλματά της
κάθε βεβαιότητα;
Μέσα στη σιωπή, ξέρεις,
θα ηχήσουν τα λόγια
που αλληλοσκοτώνονται να πάρουν τη σειρά τους
Από τη συλλογή Οπτικό πεδίο (2002) της Χαράς Χρηστάρα
Τι ζητάς, αθανασία, στο μπαλκόνι μου μπροστά
δε μου δίνεις σημασία κι η καρδιά μου πώς βαστά
σ’ αγαπήσανε στον κόσμο βασιλιάδες ποιητές
κι ένα κλωναράκι δυόσμο δεν τους χάρισες ποτές
Είσαι σκληρή σαν του θανάτου τη γροθιά
μα ήρθαν καιροί που σε πιστέψανε βαθιά
κάθε γενιά δική της θέλει να γενείς
ομορφονιά, που δε σε κέρδισε κανείς
Τι ζητάς, αθανασία, στο μπαλκόνι μου μπροστά
ποια παράξενη θυσία η ζωή να σου χρωστά
ήρθαν διψασμένοι Κροίσοι, ταπεινοί προσκυνητές
κι απ’ του κήπου σου τη βρύση δεν τους πότισες ποτές
Είσαι σκληρή σαν του θανάτου τη γροθιά
μα ήρθαν καιροί που σε πιστέψανε βαθιά
κάθε γενιά δική της θέλει να γενείς
ομορφονιά, που δεν σε κέρδισε κανείς
Στα τζάμια σου μπουμπουκιάζει η χτεσινή βροχή
τώρα που η παραλία ανάβει τα φανάρια της.
Ένα καΐκι στάθηκε καταμεσής στο πέλαγο.
Γαλήνη.
Περίμενε δω με το βλέμμα στις σταγόνες
(δυο ανθισμένες γαλάζιες σταγόνες τα μάτια σου).
Περίμενε. Θα ξημερώσει.
Θέλω να σε ξέρω στο παράθυρο
αγναντεύοντας κατά τον τόπο της χαραυγής
νοσταλγώντας το περσινό καλοκαίρι.
(Τα νερά ν’ ανασαίνουν ζεστασιά
το γυμνό σώμα της ημέρας πλαγιάζει μες στα στάχυα
κι ανάμεσα απ’ τα δάχτυλα κρυφοκοιτάει μια παπαρούνα.)
Θέλω να σου χαρίσω ένα τόσο δα ουράνιο τόξο
τώρα στα γενέθλια της δεκαοχτάχρονης αυγής,
ένα λουλουδένιο δαχτυλίδι
μια υπόσχεση ελπίδας.
Από τη συλλογή Ακόμα τούτη η άνοιξη (Απρίλης 1946) του Άρη Αλεξάνδρου
αλλάζει το φως
και θα κοιτάζομαι
εκεί που ανθίζουν τα μεσάνυχτα
και η μέρα
γραπτή φωνή
αναλύεται
σε χρώματα υπαρκτά
τα μυστικά
καλά κρυμμένα
στις κυψέλες τους
οι ενοχές
κλέβουν την όση απόσταση
έμεινε μεταξύ μας
μια νύχτα σαν κι αυτή
πάρε το χρόνο στα χέρια σου
και στο κογχύλι του
αφουγκράσου
τον παφλασμό
που έσβησε
με μνήμες
Από τη συλλογή Το χρονικό των υποδόριων γεγονότων (1995) της Μυρτώς Αναγνωστοπούλου
Στέφανος Κορκολής & Παρασκευάς Καρασούλος, Παλίρροια (με τη Δήμητρα Γαλάνη)
Παλίρροια
Ανεπαίσθητα ήσυχα μυστικά,
δύναμη αγνώριστη ξεκινά,
φαίνεται ακίνητη, όμως ασύλληπτα προχωρεί
κι είναι η μαγική δύναμή της αυτή
έρωτας άγνωστος και μαζί φόβος, μέσα μου,
καθώς, σαν επάνω μου, προχωρεί.
Προβαίνει, ανεβαίνει αβάσταχτα,
όπως η σιωπή προχωρεί,
όπως η μοίρα μας σπρωχμένη
από αμετάκλητη δύναμη.
Εσπέρα είναι συνήθως
κι η βραδινή καλλονή σου απερίγραπτη,
πρασινωπή και φαιή, σκοτεινή,
η βαθιά ύπαρξή σου υελώδης
και συμπαγής μαζί.
Σε φοβούμαι
απέραντη θάλασσα, πλατιά,
απειράριθμη με τα πολλά κύματα
μικρά και μαβιά,
πυρόχρυση
στα δειλινά, κάποτε, πορφυρή,
θάλασσα πυκνή.
Προχωρείς ολόκληρη,
βαθιά κι απλωμένη, πώς προχωρείς!
Κι η στεριά σε περιμένει φρίσσουσα,
συγκινημένη. Περιμένει απάνω της να ‘ρθεις,
ν’ απλωθείς, πηγαίνεις σ’ αυτήν
βαριά και δυνατή αγαπημένη.
Σ’ αισθάνομαι καθώς προχωρείς,
αισθάνομαι να προχωρείς
και μου παίρνεις τα πόδια,
συστρεφομένη και μαζί σταθερή.
Την πηχτή, ροϊκή αισθάνομαι δύναμή σου
και μου δίνει τη δική σου ζωή,
καθώς της υγρότητάς σου η άνοδος
φανταστικά με παίρνει, απ’ τη γη μ’ αφαιρεί.
Σε συνοδεύουν πορευομένην
ανεξέλεγκτοι ψίθυροι.
Προβάλλει εσπερινή, στιλπνή,
χιονώδης, χρυσίζουσα η Σελήνη.
Από τη συλλογή Το πλοίο (1955) της Ζωής Καρέλλη
Πηγή: Τα ποιήματα της Ζωής Καρέλλη, τόμος πρώτος (1940-1955) [Οι εκδόσεις των φίλων, Αθήνα, 1973]
Μια Παρασκευή σε γνώρισα
τα δυο μάτια σου ξεχώρισα
τα δυο μάτια σου ξεχώρισα
να σ’ απαρνηθώ δεν μπόρεσα
Άλλο μη μου λες να περιμένω
άλλο μη μου λες να καρτερώ
θά ’ρθω σαν μικρό πουλί κυνηγημένο
να σε βρω
Μια Παρασκευή χωρίσαμε
της καρδιάς την πόρτα κλείσαμε
της καρδιάς την πόρτα κλείσαμε
βάσανα κι οι δυο γνωρίσαμε
Άλλο μη μου λες να περιμένω
άλλο μη μου λες να καρτερώ
θά ’ρθω σαν μικρό πουλί κυνηγημένο
να σε βρω
Υ.Γ.: Το τραγούδι αυτό είναι ένα από τα 4 πρώτα της Δήμητρας Γαλάνη στην ελληνική δισκογραφία (πηγή: ogdoo.gr). Ευχαριστώ πολύ τον φίλο Μανόλη Τζιλιβάκη που μου υπέδειξε τη συγκεκριμένη ηχογράφηση.
Σύνθεση:Μάνος Χατζιδάκις Στίχοι:Θρασύβουλος Σταύρου Ενορχήστρωση:Δήμος Μούτσης Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος & Λάκης Καρνέζης Τραγούδι:Μανώλης Μητσιάς & Δήμητρα Γαλάνη Ηχογράφηση:δίσκος 45 στροφών του 1970 (στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Κάθε τρελό παιδί» του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνεύτρια τη Δήμητρα Γαλάνη)
Ένα μύθο θα σας πω
που τον μάθαμε παιδιά
Ήταν κάποιος μια φορά
που ’φυγε στην ερημιά
Κι από τότε στα βουνά
ζούσε πια με το κυνήγι
κι από μίσος στις γυναίκες
δεν κατέβη στο χωριό
Για το μύθο που μας λέτε
άλλο μύθο θα σας πω
Ήταν κάποιος μια φορά
δίχως σπίτι και γωνιά
Για τους άνδρες είχε φρίκη
κι ένα μίσος φοβερό
όμως όλες τις γυναίκες
τις αγάπαγε θαρρώ
Πληροφορίες για το τραγούδι:Στην πρώτη ηχογράφηση το 1961 τραγουδούν ο Γιώργος Μούτσιος και η Νάνα Μούσχουρη.
Από το έργο του Αριστοφάνη «Λυσιστράτη» (1957) σε απόδοση Θρασύβουλου Σταύρου. Ζωντανή ηχογράφηση από τη συναυλία του Μάνου Χατζιδάκι στον Ορφέα. Η συγκεκριμένη ηχογράφηση εκδίδεται για πρώτη φορά σε δίσκο στη συλλογή «30 σπάνιες ερμηνείες 1955-1965 Νο 2» το 1984.
Πηγή: Manos Hadjidakis [The Official Website])
Υ.Γ.: Ευχαριστώ πολύ τον μουσικό παραγωγό και φίλο Αλέξη Βάκη που μου υπέδειξε τη συγκεκριμένη ηχογράφηση.
Σύνθεση & στίχοι:Μάνος Χατζιδάκις Ενορχήστρωση:Δήμος Μούτσης Μπουζούκι:Κώστας Παπαδόπουλος & Λάκης Καρνέζης Τραγούδι:Δήμητρα Γαλάνη Ηχογράφηση:δίσκος 45 στροφών του 1970 (στην άλλη πλευρά του δίσκου βρίσκεται το τραγούδι «Ένας μύθος» των Μάνου Χατζιδάκι & Θρασύβουλου Σταύρου με ερμηνευτές τον Μανώλη Μητσιά και τη Δήμητρα Γαλάνη)
Κείνο το πρωί του είπα καλημέρα…
Κάθε τρελό παιδί έχει στο χέρι
φιλί της Παναγιάς κι ένα μαχαίρι
Κι η μάνα του δεν τραγουδά
Κάθε που σφάζονται δυο περιστέρια
η νύχτα καίγεται στα δυο του χέρια
Και το κορίτσι δε μιλά
Πληροφορίες για το τραγούδι:Γράφτηκε για το μπαλέτο «Ερημιά» που ανέβηκε τον Μάρτιο του 1958 στο θέατρο Κοτοπούλη Ρεξ από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου και ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1961 με ερμηνευτές τη Νάνα Μούσχουρη και το Τρίο Καντσόνε.
Πηγή: Manos Hadjidakis [The Official Website])
Υ.Γ.: Ευχαριστώ πολύ τον μουσικό παραγωγό και φίλο Αλέξη Βάκη που μου υπέδειξε τη συγκεκριμένη ηχογράφηση.
Σε δέκα στίχους απορρόφησα τα χρόνια εκείνα
που στο χαμό τους προσκρούει
το συντριμμένο της ζωής μου υπόλοιπο.
Ο πρώτος στίχος,
ντυμένος τη λιβρέα του ιδανικού,
δεξιώνεται την έξαρση
στηριγμένη στο μπράτσο της νεότητάς μου.
Στίχος εύρωστος κι ωραίος.
Τι κρίμα να μην είν’ ο τελευταίος.
Ο δεύτερος, δεν ξέρω πώς,
μου έμεινε μισός˙
κι αυτός λοξά γραμμένος
σάμπως μετανιωμένος.
Ο τρίτος πήγε μονάχος του και γράφτηκε
εκεί στη στέπα της φυγής σου.
Στης νοσταλγίας σου τη χλόη
τον επόμενο ενταφίασα.
Στων τρυφερών επιστολών σου την ψευδαίσθηση
ο άλλος εστεγάστηκε.
Ο έκτος και ο έβδομος,
σκαρφαλωμένοι στο στύλο της αδημονίας,
αγνάντευαν.
Δύο μαζί σχεδόν πνιγμένους τούς ανέσυρα
απ’ την παλίρροια της προσφοράς σου.
Και ο τελευταίος,
τόσο μα τόσο απόκρημνος είναι,
που απ’ την κορφή του,
αγκαλιασμένη με τον ίλιγγο του ματαίου,
γκρεμίζεται η συνέχεια.
Με τη σφεντόνα διαίσθηση
ρίχνουμε θάνατο στη σωτηρία μας
εκ των ενδεχομένων.
Το κρίμα το σηκώνει ατάραχη η πείρα.
Τα περασμένα ψιχαλίζουν μέσα μας
τη μοχθηρία του φευγαλέου.
Καταιγίδα τώρα πέφτει πάνω μας
το απραγματοποίητο.
Λουζόμαστε με μελαγχολία
καθώς ξυπνάμε
στην ανελέητη κάψα της ανάγκης.
